آداب و رسوم سفر در گستره تاریخ و جغرافیا (3)

سه شنبه 15 فروردین 1396 - 12:40:11
آداب و رسوم سفر در گستره تاریخ و جغرافیا (3)

ابن بطوطه در قرن چهاردهم میلادی حدود سه دهه به سفر به نقاط مختلف جهان مشغول بود. او که در اصل اهل مراکش بود، در این مدت بیشتر کشورهای اسلامی آن زمان و بعضی از کشورهای غیراسلامی را نیز از نزدیک مشاهده کرده است.

وی رخدادها و خاطرات سفرهایش را با دقتی قابل توجه نگاشته و منبعی ارزشمند برای مورخان دوره‌های بعد فراهم آورد. ابن بطوطه در یکی از سفرهایش پس از زیارت خانه خدا راهش را از کاروان جدا کرده و به‌سوی ایران رهسپار و وارد اصفهان شد و سپس از شهرهای شیراز و تبریز نیز دیدن كرد.

 از نکات جالب توجه در سفرنامه ابن بطوطه آن است که او نه تنها به زندگی اشخاص مهم و مردم شهرها بلکه به هر آنچه که در طول مسیر جالب توجه و منحصر به فرد بود، اشاره کرده است. در این میان به شرایط اقلیمی و طبیعت‌های مختلف مناطق گوناگون و حیات گیاهی و جانوری نیز اشارات مفیدی داشته است.

 مثلا در سفرش به هندوستان در سواحل رودها به حضور کرگدن اشاره می‌کند که برایش جالب توجه به نظر رسیده بود. او در مسیر سفر به چین از جزایر مالدیو دیدن کرد و مدتی را در آنجا به‌سر برد. در دیدار از چین او عجایب و دیدنی‌های این کشور کهن را دیده و ثبت كرد. از جمله به مزایای کاربرد پول کاغذی در آن دیار اشاره و به خوراکی‌های عجیبی که چینی‌ها مصرف کرده و در بازارهایشان به فروش می‌رساندند اشاره می‌کند.

 میراث او برای اندیشمندان و جهانگردان مسلمان باقی ماند و تلاش‌های او سرمشقی برای دیگرانی شد که مسافرت‌های مشابهی را به انجام رساندند. در فرهنگ عربی از کسی که زیاد به سفر می‌رود با عنوان ابن بطوطه یاد می‌شود. شخصیت او در بسیاری از فیلم‌ها و داستان‌ها مورد اشاره قرار گرفته و در کشور امارات متحده عربی بازاری به نام او نام‌گذاری شده است.

روایتی دیگر

پیش از برگزاری المپیک تابستانی و پارالمپیک سال 2012 در شهر لندن، شهر بیرمنگام شاهد برنامه‌ای فرهنگی و جانبی با عنوان سفر یا «وویاژ» بود. در این مراسم که از یک کشتی به عنوان صحنه اجراء استفاده می‌شد روایت‌هایی از سفر و مخاطرات آن، بیم‌ها و امیدهایش، ترک كردن یک مکان و رسیدن به مکانی دیگر و مسائلی از این دست با هنرنمایی گروه‌های آموزش‌دیده‌ای در معرض تماشای عمومی قرار می‌گرفت. مراسم مذکور در میدان ویکتوریای شهر بیرمنگام اجرا می‌شد.

نوای لوکوموتیو

اختراع راه‌آهن و برقراری ارتباط با قطار نه تنها تاثیرات مستقیم بر اقتصاد و جامعه بشری داشته بلکه به شکل‌های مختلفی در آثار فرهنگی و هنری ملت‌ها بازتاب یافته است. این پدیده سرنوشت‌ساز در دستان هنرمندان گوناگون به شکل‌های مختلفی دستمایه ساخت آثار هنریشان قرار گرفته است. از جمله در آثار آهنگسازان مشهوری مانند یوهان اشتراوس پدر، هکتور برلیوز و میخائیل گلینکا می‌توان نمونه‌های فاخری از چنین آثاری را یافت.

 میخاییل گلینکا که پدر موسیقی کلاسیک روسیه نیز لقب گرفته در سال 1840 آوازی را برای خواننده و پیانو با عنوان «آواز قطار» نوشت. در این اثر که بسیار تند اجرا می‌شود گویی حرکت واگن‌های قطار روی راه‌آهن با حرکتی سریع بازسازی شده است. نوازنده با مهارت تمام این قطعه را اجرا و خواننده با زیر و بم‌های متوالی و واژگانی که با سرعت بالایی ادا می‌شود، قطعه را مانند قطاری شتابان  پیش می‌برند.

سفری به دوردست

فیلم مستند «سفرچند هزار مایلی صلح‌بانان» در سال 2015 به کارگردانی شرمین عبید چینوی و گیتا گاندبهیر محصول مشترکی از ایالات متحده و پاکستان است. این فیلم 95دقیقه‌ای براساس سفر صد نفر از زنان مسلمان بنگلادشی در سال‌های 2013 و 2014 به کشور هائیتی تهیه شده است.

 زنان مذکور به دنبال زلزله مهیبی که در سال 2010 در این کشور رخ داد در قالب سپاه صلح از سوی سازمان ملل متحد برای برقراری نظم و امنیت و کمک به مردم حادثه‌دیده هائیتی به این جزیره دورافتاده عازم شدند. از نکته‌های جالب این سفر آن است كه این گروه، یکی از معدود گروه‌هایی است كه فقط زنان در آن حضور داشتند. مهم‌تر آن‌که زنان مزبور مسلمان بوده و پیش‌تر به کارهای دیگری مشغول بودند.

 این زنان از طبقات و با پیش‌زمینه‌های گوناگون از مجرد و متاهل گرفته تا میانسال و جوان عازم هائیتی شدند. فیلم مستند موردنظر بر زندگی سه تن از این زنان در طول سفر  تأکید کرده و زوایای جالبی از چالش‌های پیش روی آنها را در سرزمینی دور در میان ویرانی، گرسنگی و بیماری‌های مسری به تصویر کشیده است.


سه شنبه 15 فروردین 1396 - 12:39:52

دسته بندی :