ثبت نام علامه طباطبایی در فهرست بزرگداشتهای جهانی یونسکو، یک رویداد ملی و بینالمللی است که توجه جهانی را مجدداً به یکی از برجستهترین مفاخر فکری ایران معاصر معطوف میسازد. همانطور که آیتالله ایازی اشاره میکنند، اندیشه علامه فراتر از مرزهای مذهبی و جغرافیایی ایران است و با تأکید بر سازگاری عقل و دین، راهکاری برای خروج از «بحران معنا» در جهان امروز ارائه میدهد. این ثبت جهانی فرصتی است تا عمق و وسعت تفکر ایشان، بهویژه در حوزههای فلسفه، تفسیر قرآن و گفتوگوی ادیان، به درستی بازشناسی شود.
۱. جهانی بودن تفکر علامه: فراتر از مباحث کلامی شیعی
یکی از مهمترین ابعاد اندیشه علامه طباطبایی که آیتالله ایازی بر آن تأکید دارند، رویکرد «اسلامشمول» و «فراگیر» ایشان است. برخلاف نگاههای محدود و شعائری، علامه طباطبایی کوشیدند تا مفاهیم دینی را در یک چارچوب اسلامی واحد و جهانی تبیین کنند؛ امری که باعث شد آثارشان، بهویژه تفسیر المیزان، مورد توجه اهل سنت نیز قرار گیرد. این جامعیت فکری، اندیشه ایشان را به یک سرمایه مشترک برای جهان اسلام تبدیل کرده و زمینه را برای معرفی هر چه بهتر تشیع در عرصه بینالملل فراهم میآورد.
بیشتر بدانید
هدف اروپا از طولانی کردن و گسترش جنگ: اعمال سلطهجویی و استکبار| مع المراسلین
تضمینهای امنیتی در اوکراین؛ گره اصلی حل بحران از نگاه تحلیلگر سیاسی| قضیة ساخنة
۲. الگوی عقلانیت در مواجهه با چالشهای مدرن
نقش علامه طباطبایی در پیوند دادن عقل و دین، مهمترین دستاورد ایشان در عصر معاصر است. همانطور که مقالات آیتالله ایازی بر آن متمرکز است، علامه با روشی عقلانی به نقد غلو، خرافات و چالشهای اجتماعی پرداخت. ایشان با ارائه «روش رئالیسم» و تفسیر عقلانی قرآن، چارچوبی منسجم برای پاسخگویی به دغدغههای فلسفی انسان مدرن فراهم آوردند. این رویکرد عقلانی، به ویژه در مواجهه با بحرانهای معنایی، راهی به سوی تعقل، گفتوگو و رواداری میگشاید که برای جهان امروز حیاتی است.
۳. تأثیر شاگردان و ترجمههای جهانی؛ بسترهای معرفی بینالمللی
معرفی جهانی یک اندیشمند تنها به ترجمه آثارش خلاصه نمیشود، بلکه به میزان ارجاع و تأثیرگذاری شاگردان او نیز بستگی دارد. ارجاع گسترده به آثار علامه در محافل علمی و ترجمه آثاری چون «شیعه در اسلام» توسط شخصیتهایی چون سیدحسین نصر و گفتوگوهای ایشان با هانری کربن، نشاندهنده تثبیت جایگاه علمی ایشان در ادبیات دینی و اسلامی فراملی است. تربیت شاگردان برجستهای چون شهید مطهری که خود به نوبه خود عالمی اثرگذار بودند، ضامن تداوم و گسترش منطق دینی محکم و تفسیر قرآن به قرآن ایشان در نسلهای بعدی است.
۴. ضرورت بازشناسی داخلی در کنار تلاشهای بینالمللی
آیتالله ایازی بهدرستی تذکر میدهند که نباید تمام تلاشها معطوف به فعالیتهای خارجی شود؛ بلکه اولویت نخست، توجه داخلی به جایگاه این شخصیت بزرگ است. نامگذاری نامناسب خیابانها و فضاهای شهری در قم و تهران به نامهایی با اهمیت کمتر در مقایسه با جایگاه علامه طباطبایی، نشاندهنده کمکاری جدی در سطح مدیریت شهری برای الگوسازی از این فیلسوف است. بزرگداشت یونسکو باید زمینهساز توجه بیشتر داخلی به ایشان به عنوان الگوی مبارزه با غلو و خرافات در جامعه خودمان باشد.
بهره سخن
ثبت نام علامه طباطبایی در یونسکو نه یک افتخار صرف، بلکه یک مأموریت است. این مأموریت دو وجه دارد: نخست، استفاده از فرصت بینالمللی برای معرفی مدل فکری سازگار با عقلانیت و گفتوگو؛ و دوم، احیای جایگاه ایشان به عنوان یک اسوه و مرجع فکری در داخل کشور، بهویژه در نقد خرافات و ترویج تفسیر عقلانی دین. اندیشه ایشان، با منطق دینی مستحکم و پرهیز از افراط و تفریط، کلیدی برای حل بسیاری از تعارضات فکری امروز ایران و جهان اسلام است.