تغییر مسیر عربستان پس از عملیات «طوفان الاقصی»
عملیات گسترده «طوفان الاقصی» که در اکتبر ۲۰۲۳ توسط گروههای مقاومت فلسطینی اجرا شد، نقطهای کلیدی در روابط میان عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی به شمار میرود. پیش از این عملیات، سعودیها با میانجیگری دولت بایدن تلاش میکردند به سمت عادیسازی روابط با اسرائیل حرکت کنند، اما فشارهای داخلی و واکنشهای منطقهای به ویژه از سوی محور مقاومت، همراه با هزینههای رو به افزایش این روند، موجب تجدیدنظر جدی در سیاستهای ریاض شده است. به عبارتی، این عملیات زمینه را برای تعلیق موقت یا بازنگری در پروژه پیمان ابراهیم فراهم کرد.
چالشهای موازی خواستههای عربستان و شرایط منطقهای
در مذاکرات پیش از عملیات، عربستان به دنبال دریافت امتیازات استراتژیک همچون حق غنیسازی اورانیوم، قراردادهای دفاعی و گسترش همکاریهای تجاری-فناوری با آمریکا بود و کمتر روی موضوع تأسیس کشور مستقل فلسطینی پافشاری میکرد. این در حالی است که تشدید درگیریها و نسلکشی در نوار غزه، موقعیت عربستان را در مقابل افکار عمومی و محور مقاومت دشوار کرده است و هزینه ادامه مذاکرات عادیسازی را به میزان قابل توجهی افزایش داده است.
بیشتر بدانید
عملیات «طوفان آزادگان سه»؛ آزادی حدود ۴ هزار اسیر فلسطینی| مع المراسلین
دکتر احمد الزین: طرح صلح ترامپ خدمت به رژیم صهیونیستی است| قضیة ساخنة
تاثیرات بینالمللی و تحولات مجمع عمومی سازمان ملل
یکی از دستاوردهای مهم مجمع عمومی سال جاری ورود کشورهای متعدد به رسمیت شناختن گسترده فلسطین بود؛ اقدامی که نمادی از تعهد بخشی از جامعه جهانی به احقاق حقوق ملت فلسطین تلقی میشود و به طور ضمنی نقد و بازبینی سیاستهای اشغالگرانه رژیم صهیونیستی است. این تحولات و مواضع بینالمللی فشار تازهای بر عربستان و سایر کشورهای منطقه برای حمایت از حقوق فلسطینیان وارد میکند، در حالی که امکان و علاقه عربستان برای پیشبرد عادیسازی بدون کسب امتیازات قابل توجه، به شدت محدود شده است.
تحولات جنگ فرسایشی و چشمانداز آینده روابط ریاض-تلآویو
با گذشت دو سال از جنگ فرسایشی میان مقاومت فلسطین و اسرائیل و پذیرش طرح ۲۰ مادهای ترامپ از سوی حماس و رژیم صهیونیستی، ابهامات زیادی پیرامون سرنوشت عادیسازی روابط عربستان با اسرائیل وجود دارد. آنچه مشخص است این است که جنگها و عملیات مقاومت همانند طوفان الاقصی هزینههای سیاسی، اجتماعی و امنیتی زیادی برای سعودیها به همراه داشته و باعث سردرگمی و تردید در میان سیاستگذاران ریاض شده است.
اهمیت راهبردی عربستان و معادلات منطقهای
پیوستن یا نپیوستن عربستان سعودی به پیمان ابراهیم نه تنها بر روند سیاسی منطقه بلکه بر معادلات جهانی تاثیرگذار است؛ چرا که این کشور به عنوان میزبان دو محل مقدس اسلام نقش برجستهای دارد و حمایت یا مخالفت آن میتواند معادلات منطقهای را به طور قابل توجهی تغییر دهد. به نظر میرسد که ولیعهد سعودی محمد بنسلمان برای تثبیت جایگاه سیاسی خود چشمانداز روشنی در زمینه عادیسازی میخواهد اما عملیات طوفان الاقصی باعث شده تا پیششرطها و هزینه این مسیر بیشتر و پیچیدهتر شود.