در پادکست «العشرات» به چالش‌های تربیت معاصر و نحوهٔ تعامل نسل نو با ارزش‌های «احترام» و «گفت‌وگو» در محیطی دگرگون‌شونده پرداخته می‌شود؛ این بررسی به‌صراحت از روش‌های سنتی و سخت‌گیرانه فاصله می‌گیرد. حضرت امام صادق (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «أولادكم خُلقوا لزمان غیر زمانكم». در این چارچوب پرسش بنیادی چنین است: آیا ما به‌درستی این حکمت را فهمیده‌ایم؟ آیا به‌بهانهٔ «تغییر زمانه» از تعلیم و تربیت سنتی دست کشیده‌ایم، یا توان فهم «زبان» نسل جدید را نداریم؟
تربیت نوین به‌معنای کناره‌گیری از قاطعیت یا بی‌اعتنایی به مرجعیت نیست؛ بلکه زبانی تازه است برای نسلی که در افقِ جهانی دیجیتال زیست می‌کند و با ارزشها به‌گونه‌ای متفاوت تعامل می‌یابد. بسیاری گمان می‌برند تربیت مدرن مترادفِ پرهیز از تنبیه یا پرهیز از تحکم است؛ لیکن واقعیت آن است که از منظر اسلامی و انسانی تربیت نوین به‌معنای اصول زیر است:
- نخست فهم کودک پیش از هرگونه تنبیه؛
- آنکه بزرگ‌تران پیش از اِعمال قدرت، باید دارای رفتار الگو و سرمشق باشند.
بیشتر بدانید
پيامدهاي پيروزي غزه؛ مقاومت نگران توطئه‌هاي نتانياهو براي برهم زدن توافق| مع المراسلين
پيروزي غزه فراتر از مقاومت مسلحانه؛ آتش‌بس، محصول تعامل گسترده جامعه جهاني| قضية ساخنة
پیامبر اکرم ﷺ فرموده‌اند: «کُلُّکُمْ رَاعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ». تربیت با رحمت آغاز می‌شود اما به رحمت محدود نمی‌ماند و ضروری است متغیرات اجتماعی مورد ملاحظه و لحاظ قرار گیرند. برای مثال در لبنان کودکان در برابر صفحه‌نمایش‌ها رشد می‌یابند و معنای مرجعیت دگرگون شده است: اکنون کودک پرسش می‌پرسد و به نقد می‌پردازد، حال آنکه برخی از کهن‌سالان اطاعت مطلق را پایهٔ احترام می‌دانند.
نسل کنونی تربیت را به‌کل نفی نمی‌کند، بلکه از شیوه‌هایی اجتناب می‌ورزد که عبارت‌اند از: فرمان بدون قناعت، تلقین بدون گفت‌وگو و ارعاب بدون درک. این نسل خواهان «احترام»، «شرح» و «مشارکت در تصمیم‌گیری» است و از نظام‌مندی تربیتیِ نظامی‌وار یا هرج‌ومرج بیزار است. روش‌های نوین هدفی متعادل دارند: راهنمایی منضبط و گفت‌وگوی قاطع در عین حفظ تعادل میان سخت‌گیری و رحمت.
تحقیقات نشان داده‌اند که رویکردهای مؤسسه‌ایِ تربیت مثبت، رفتارهای مخاطره‌آمیز در نوجوانان را کاهش داده و اعتماد به‌نفس آنان را تقویت می‌کنند، درحالی‌که برخی از افراد مسن، آرامشِ والدین را نشانهٔ ضعف قلمداد می‌نمایند؛ هرچند این آرامش بازتاب‌دهندهٔ نوعی قوتِ تربیتی ملایم است.
خلاصه آنکه نسل کنونی تربیت می‌شود، لیکن به زبانی متفاوت. پرسشِ نهایی آن است که آیا ما قادر به درک این زبان و اتخاذ روش‌های نوین خواهیم بود، یا همچنان به تکرارِ شیوه‌های کهنه ادامه داده و از پیامدهای آن شکوه خواهیم کرد؟