شرکت «نتفلیکس» سالها پیش اعلام نمود که قصد تولید محتوای عربی و اسلامی و ارائه آن به میلیونها بیننده در سطح جهانی را دارد؛ تصمیمی که در زمان خود، فرصتی استثنایی برای فیلمسازان عرب جهت نیل به مخاطبان بینالمللی قلمداد شد. با این وجود، این اشتیاق به سرعت فروکش کرد، زیرا شروط نانوشته و استانداردهای فرهنگی تحمیلی این پلتفرم آشکار گردید؛ مسائلی که در کانون پرسشهایی پیرامون حدود آزادی و میزان اصالت محتوای دیجیتال عربی قرار گرفت.
بر اساس گزارش پادکست «العشرات» از شبکه الکوثر، در ابتدا بخش کثیری از سینماگران عرب از ورود نتفلیکس به حوزه تولیدات عربی استقبال کردند و آن را مسیری به سوی جهانیشدن دانستند. اما پشت پرده مشخص شد که یک «غربالگری فرهنگی» اعلامنشده اعمال میشود که شکل محتوای قابل ارائه و ماهیت ارزشهای مجاز برای نمایش را تعیین میکند.
در حالی که پلتفرمهای جهانی بر شعار «تنوع و شمول» تأکید دارند، تجربه عملی جوامع عربی در این پلتفرمها واقعیتی مغایر را نشان میدهد: گنجاندن شخصیتهایی که به «جامعه میم» منتسب هستند، عملاً به یک الزام تبدیل شده است، در صورتی که هرگونه جلوه مذهبی مستقیم؛ اعم از نماز، دعا یا بیان صریح گفتمان معنوی، کمرنگ یا کاملاً حذف میگردد.
بیشتر بدانید
حملات مداوم رژیم صهیونیستی و افزایش تلفات غیرنظامیان در لبنان| مع المراسلین
خشم سازمان ملل از تصمیم ترامپ برای ازسرگیری آزمایشهای هستهای| قضیة ساخنة
افزون بر این موارد، تمرکز بر به تصویر کشیدن روابط فردی خارج از نهاد ازدواج و ترویج مفهوم «آزادی نامحدود» در روابط مشهود است؛ امری که بازتابدهنده یک جهانبینی فرهنگی از پیش تعریفشده غربی است، تا بیانگر هویت اصیل جوامع عربی باشد.
بسیاری از کارگردانان و نویسندگان عرب اذعان دارند که این الزامات باعث میشود که آنها از همان مراحل اولیه نگارش به «خطوط قرمز» تحمیلی پلتفرم توجه کنند تا از حذف صحنهها یا رد شدن کلی اثر جلوگیری شود؛ زیرا قراردادها عموماً حق بازبینی نهایی محتوا را به پلتفرمها واگذار مینمایند و آنها را به عنوان مرجع قطعی برای عرضه، اصلاح یا حذف تعیین میکنند.
آثاری نظیر سریال اردنی «جنّ» یا «مدرسه جوانی الروابی» که برای نتفلیکس تولید شدند، به دلیل صحنههایی که به عنوان «جسورانه» توصیف شدند و تصویری غربی از جوانان عرب ارائه میدادند که با محیط و ارزشهای آنان همخوانی نداشت، مورد انتقادهای جدی قرار گرفتند.
در نقطه مقابل، مواردی دیگر دوگانگی مبرهنی را آشکار ساختند: در سالی گذشته، این پلتفرم پروژه ساخت یک سریال ترکیهای را به دلیل امتناع مقامات مربوطه از گنجاندن یک شخصیت همجنسگرا در آن لغو کرد، در حالی که قسمتی از یک برنامه کمدی-طنز، پس از دریافت شکایت رسمی از عربستان سعودی، حذف گردید.
همچنین، در جریان تجاوز رژیم صهیونیستی علیه غزه، مشاهده شد که نتفلیکس آثاری را که روایتگر موضع فلسطین بودند، حذف کرد، در حالی که تولیدات اسرائیلی که به حمایت از روایت صهیونیستی میپرداختند، همچنان باقی ماندند.