حضرت آیت الله سبحانی در پیامی به کنگره سلمان فارسی که هم‌زمان با یک‌هزار و پانصدمین سالگرد ولادت رسول اکرم (ص) و هفته وحدت، امروز در اصفهان با حضور اساتید حوزه و دانشگاه و برنامه‌های علمی و بین‌المللی برگزار خواهد شد، به تبیین فضائل و مناقب سلمان فارسی پرداختند.
به گزارش شفقنا، متن پیام حضرت آیت الله سبحانی به شرح زیر است:
«بسم الله الرحمن الرحیم
- سلمان فارسى، محور فضائل و مناقب
سخن گفتن درباره حضرت سلمان از نظر نيكها و زيبائيها كار آسانى نيست، زيرا وى در دائره «فضيلت» در نقطه مركزى آن قرار دارد، كه تمام خطوط مختلف فضائل نسبت به آن يكسان است. از اين جهت به گوشه اى از نكات زندگانى وى اشاره مى شود.
درست است كه واكاوى يكى از ابعاد روان انسان است. اما واكاوى سلمان در طريق شناخت آيين حق، منحصر به فرد است در تاريخ بشر، نمونه اى براى آن نيست. وى براى دستيابى به آيين حق از كشورى به كشورى سفر كرده حتّى در طريق جستجوى گمشده خود به بردگى گرفته شد، و از قرائن دريافته بود كه خورشيد رسالت از سرزمين حجاز طلوع خواهد كرد. او پرسان پرسان خود را به يثرب رسانيده و در يكى از باغهاى انصار كار مى كرد. سرانجام با رسول خدا روبرو گشت و پذيراى آيين اسلام شد، و پيامبر نيز با پرداخت مبلغى او را آزاد ساخت.
بیشتر بدانید:
پاسخ ایران به اقدام غیرقانونی اروپا در بازگشت تحریم‌ها| قضیة ساخنة
مقاومت لبنان، مانع اصلی تحقق طرح اسرائیل بزرگ در منطقه| مع المراسلین
امير مؤمنان (عليه السلام) مى فرمايد: پنج نفر از پيشتازان آيين اسلام هستند. از عرب من و از فارس سلمان و… .([۱])
با توجه به اينكه سلمان در نخستين سال هجرى به آيين اسلام تشرف يافت و پيش از او گروهى در مكه و مدينه پذيراى آيين اسلام شده بودند بنابراين بايد گفت مقصود از پيشتازى سلمان پاك نسبت به نژاد فارس است كه او نخستين ايرانى است كه اين آيين را پذيرا شده است.
- سلمان و آيه (يَستَبْدِلْ قَوْمَاً)
قرآن مجيد در نكوهش گروهى از مسلمانان متساهل كه در راه نشر اسلام حاضر به بذل مال و جان نبودند چنين مى فرمايد: (وَإِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ ثُمَّ لاَ يَكُونُوا أَمْثَالَكُمْ)([۲]) «اگر سرپيچى كنيد گروه ديگرى را جايگزين شما مى كند پس از آنها مثل شما نخواهد بود».
هنگامى كه پيامبر اين آيه را تلاوت مى كرد شخصى از او پرسيد مقصود از اين گروه كيست؟ حضرت دست بر شانه سلمان زد و فرمود: (هذا و قومه) «او و هموطنان او .([۳])
- سلمان حكيم هم طراز لقمان حكيم
با توجه به عنايات رسول خدا نسبت به سلمان و آگاه ساختن او از علوم و دانش هاى خاص تعجب نخواهيد كرد كه امير مؤمنان فرمود: «سلمان الفارسيّ'>سلمان الفارسيّ كَلقمان الحكيم» (سلمان فارسى حكيمى بسان لقمان حكيم است).([۴])
جايگاه لقمان از نظر حكمت و دانش روشن است. سخنان او به قدرى ارزشمند است كه مانند ساير مضامين آيات قرآنى در سوره خاصى به نام او وارد شده است.
طبق گفتار امام اميرمؤمنان (عليه السلام) روح سلمان بر اثر رياضت ها آنچنان صيقلى شده بود كه در اندك زمانى تحت تعاليم رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) در سطح بالايى از علم و معرفت قرار گرفت تا آنجا كه عايشه مى گويد:
(كانَ لسلمان مَجلس مِن رسولِ اللّه باللّيل كان يَغلبنا على رسول اللّه (صلى الله عليه وآله وسلم)) «سلمان در برخى از شبها با پيامبر نشستى داشت طولانى كه بيش از آنچه كه با ما به سر مى برد».
اينك براى روشن شدن جايگاه افكار حكيمانه او نامه اى كه به برادر خوانده خود ابوالدرداء نوشته است در اينجا مى آوريم:
توضيح اينكه: پيامبر در آغاز هجرت براى ايجاد وحدت بين مهاجر و انصار هر دو نفر از آنها را با يكديگر برادر مى خواند و در اين راستا ابوالدرداء به عنوان برادر سلمان معرفي شد. وى مدتها در مدينه بود سرانجام از مدينه به شام منتقل شد او نامه اى به اين مضمون به سلمان نوشت: خدا به من فرزندى و مال عطا نمود و در سرزمين مقدس سكونت گزيده ام.
سلمان در پاسخ او چنين نوشت: بدان! خير و سعادت در فزونى مال و فرزند نيست. خير در اين است كه به حلم خود فزونى بخشى (از گرايش به مال بكاهى) و از دانش خود سودى ببرى. سكونت در سرزمين مقدس كارى انجام نمى دهد. كارى كن به گونه اى كه خدا تو را مى بيند و خود را آماده مرگ كن.
- سلمان فارسى و آشنايى با فنون نظامى
در سال پنجم هجرت گزارشى به مدينه رسيد كه قريش و قبيله قظفان و يهوديان خيبر همدست شده اند تا به محاصره مدينه بپردازند. پيامبر در يك شوراى دفاعى نظر خواهى كرد. سلمان گفت در سرزمين ما هر موقع مردم با هجوم دشمن خطرناك روبرو مى شوند در اطراف شهر خندق ژرف مى كنند و از اين طريق از ورود دشمن به شهر جلوگيرى مى نمودند.
پيشنهاد سلمان به اتفاق آراء تصويب شد و آينده ثابت كرد اين پيشنهاد سبب حفظ مدينه از ورود دشمن شد كه عدد آن ده هزار مى رسيد.
در جنگ طائف كه دشمن در قلعه محكمى قرار گرفته بود و تسلط بر آن كار آسانى نبود. سلمان پيشنهاد كرد از منجنيق بهره گرفته شود منجنيق آن زمان كار توپخانه امروز را انجام مى داد و تفصيل آن را مى توانيد در كتاب فروغ ابديت بخوانيد.
پس از درگذشت پيامب حديث نگارى سخت ممنوع شد و احياناً به حالت محدود در آمد اين منع تا سال ۱۴۳ هـ دوران خلافت منصور باقى و حاكم بود سپس منع شكست. اما سلمان پاك پيرو امير مؤمنان با اين بخش نامه سخت مخالفت كرد و او نخستين كسى است كه در مورد آثار نوشت حتّى نامه اى كه پادشاه روم به نبى اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) نوشته بود و آورنده آن جاثليق رومى بود بازنويسى كرد.([۵])
نگارنده با اين چند سطر خواهان آن است را در صف خريداران يوسف زمان (پديدارندگان اين بزرگداشت) قرار گيرد. و در پايان بر خود لازم مى دانم كه از همه شركت كنندگان در اين تكريم، سپاس گزارى نموده بالاخص از استاد محترم جناب آقاى جعفريان (دامت بركاته) كه پيوسته منبع فيض و بزرگوارى است.
قم ـ مؤسسه امام صادق (عليه السلام)
جعفر سبحانى
[۱] . خصال: ۳۱۲، ح ۸۱.
[۲] . محمد: ۳۸.
[۳] . روح المعانى: ۲۶/۸۲.
[۴] . طبقات الفقهاء: ۱/۱۱۹.
[۵] . طبقات الفقهاء: ۱/۱۲۰.»