عقل و احساس؛ نقش هر یک در تحقق سعادت 

شیخ محمود السیف، روحانی و پژوهشگر حوزه اسلامی، در برنامه «شبابنا» به بررسی رابطه میان عقل و احساس در زندگی انسان پرداخت و تأکید کرد که سعادت و شقاوت، آرامش و ناراحتی، همه از دنیای احساسات آغاز می‌شود نه صرفاً از ادراک عقلانی. وی افزود که عقل نه رقیب احساسات است و نه مخالف آن، بلکه راهنما و تنظیم‌کننده مسیر احساسات به شمار می‌آید.

ایشان توضیح داد که قرآن کریم جایگاه وسیعی برای عقل قائل شده است؛ عقل تنها ابزاری برای درک نیست، بلکه عنصری است که احساسات را هدایت و کنترل می‌کند. جوهر سعادت در مفاهیم ذهنی و انتزاعی نیست، بلکه در قلب و احساساتی است که انسان در ارتباط با خانواده، همسایگان و محیط پیرامون خود تجربه می‌کند.

بیشتر بدانید:

چهار اصل اساسی برای دستیابی به اندیشه صحیح |شبابنا

زکات؛ یکی از ارکان اقتصادی اسلام و تأثیر آن بر عدالت اجتماعی | شبابنـــا

شیخ السیف افزود: «عقل راهنمایی می‌کند و هدایت می‌نماید، اما تصمیم نهایی با اراده انسانی است. اراده است که پس از دریافت داده‌های عقل و مواجهه با تمایلات احساسات، راه سعادت یا هلاکت را انتخاب می‌کند.»

وی همچنین هشدار داد که پیروی کورکورانه از احساسات بدون بصیرت عقلانی می‌تواند انسان را از جایگاه کرامت انسانی به پایین‌تر از مرتبه حیوان تنزل دهد، همان‌گونه که قرآن کریم در آیات «لهم قلوب لا يفقهون بها...» و «أولئك هم الغافلون» بیان کرده است.

شیخ السیف ادامه داد: «یکی از خطرناک‌ترین لحظات برای انسان زمانی است که عقلش در خدمت هوی و هوسش قرار گیرد و نه بالعکس. به همین دلیل، قرآن بر کسانی که هوای نفس را معبود خود قرار می‌دهند، یعنی احساسات را جایگزین عقل و ایمان می‌کنند، تأکید و هشدار داده است.»

در پایان، ایشان گفت: «نجات انسان در تعادل میان قلب و عقل است و زمانی که اراده پس از هدایت عقل و نور وحی، حکم‌رانی کند. قرآن کریم ما را به این تعادل رهنمون شده تا انسان زندگی‌ای نیکو، آرام و مطمئن داشته باشد، نه زندگی پر از غفلت و آشفتگی.»