به گزارش پایگاه شبکه الکوثر، شهر سمنان، واقع در شرق ایران، یکی از قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین شهرهای کشور است که آثار باستانی و جاذبه‌های تاریخی زیادی در آن قرار دارد. این شهر با قدمتی بیش از ۲ هزار سال، در طول تاریخ خود تحولات زیادی را تجربه کرده و نقشی مهم در تاریخ فرهنگی، مذهبی و اجتماعی ایران ایفا کرده است. یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهر که بازتابی از تاریخ کهن آن است، مسجد جامع سمنان است.

تاریخچه مسجد جامع سمنان

مسجد جامع سمنان یکی از کهن‌ترین و مهم‌ترین بناهای تاریخی این شهر است که از دوران‌های مختلف تاریخی تأسیس و گسترش یافته است. طبق منابع تاریخی، ساخت مسجد جامع سمنان به دوران خلافت علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) و فرمان ایشان در خصوص ساخت مساجد در مناطق مختلف از کوفه تا بخارا است. در دوران خلافت عبدالله بن عمر، ثروتمندان سمنانی به ساخت این مسجد اقدام کردند، اگر چه در ابتدا این بنا شکوه و عظمت زیادی نداشت. پس از آن، در دوران‌های مختلف تاریخی، به ویژه در زمان‌های سلجوقیان، تیموریان، و قاجاریه، بخش‌های مختلفی به مسجد افزوده و مرمت‌های زیادی در آن انجام شد.

بیشتــر بدانیــد:

معرفی پارک ملی‌دریایی نخیلو، بهشت پرندگان ایران

«کیـــو» دریاچه ای تماشایی در قلب خرم آباد

در دوران سلطنت سنجر سلجوقی، گنبد باختری و شبستان شمالی مسجد توسط شخصیت‌های برجسته‌ای چون خواجه ابوسعید سمنانی و خواجه نظام‌الدین سمنانی ساخته شد. در دوران‌های بعدی، مانند دوران تیموریان و صفویان، این مسجد همچنان مورد توجه قرار گرفت و بخش‌هایی جدید به آن افزوده شد. از جمله این الحاقات می‌توان به شبستان جنوبی اشاره کرد که توسط شیخ رکن‌الدین علاءالدوله سمنانی در زمان وزارت ارغون‌خان ساخته شد.

معماری مسجد جامع سمنان

معماری مسجد جامع سمنان از ویژگی‌های منحصر به‌فردی برخوردار است که آن را به یکی از شاهکارهای معماری ایرانی تبدیل کرده است. این بنا به شیوه معماری آذری ساخته شده که ویژگی‌های آن را در ساختارهای مختلفی مانند ایوان‌ها، مناره‌ها و شبستان‌ها می‌توان مشاهده کرد.

مسجد جامع سمنان دارای صحنی مستطیل‌شکل است که در وسط آن فضای باز و وسیعی قرار دارد. شبستان‌های مختلفی در این مسجد وجود دارد که از جمله آن‌ها شبستان شرقی، شبستان جنوبی و مهم‌ترین شبستان آن، شبستان زمستانی است. شبستان زمستانی به سبک معماری خراسانی ساخته شده و به دلیل استفاده از طاق‌های کم‌خیز، شباهت زیادی به طاق‌های مسجد تاریخانه دارد. این ویژگی باعث شده که این بخش از مسجد جامع سمنان از لحاظ معماری منحصر به فرد باشد.

یکی از ویژگی‌های برجسته این مسجد، منار سلجوقی آن است که بیش از ۳۱ متر ارتفاع دارد و تزئینات زیبای آجری بر روی آن به کار رفته است. این منار نه‌تنها از لحاظ ارتفاع، بلکه از نظر تزئینات و زیبایی نیز قابل توجه است. در بالای منار، کاشی‌های فیروزه‌ای رنگی قرار دارند که زیبایی و شکوه آن را دوچندان کرده‌اند. تزئینات منار شامل کتیبه‌های آجری به خط کوفی معقد است که یکی از آن‌ها آیه‌ای از قرآن کریم (آیه ۳۲ سوره فصلت) را شامل می‌شود و دیگری نام بانیان ساخت این بنا را ذکر می‌کند.

در کنار این منار، ایوان مسجد جامع سمنان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایوان بلند و عظیم این مسجد که ارتفاعی بیش از ۲۱ متر دارد، به دوران شاهرخ تیموری بازمی‌گردد و در قسمت بالایی آن کتیبه‌ای از کاشی‌کاری‌های بسیار زیبا دیده می‌شود که به زیبایی ایوان افزوده است.

تزئینات و نقش آجر در معماری مسجد

یکی از ویژگی‌های بارز مسجد جامع سمنان، استفاده هنرمندانه از آجر در تزئینات مختلف آن است. آجر نه‌تنها به‌عنوان یک مصالح ساختمانی در این بنا به کار رفته، بلکه نقش مهمی در تزئینات پیکر خارجی آن نیز ایفا کرده است. منار مسجد جامع سمنان، با بخش‌های متعدد و تزئینات مختلف آجری، شامل نقوش هندسی پیچیده، زیگزاگ‌ها و صلیب‌ها است که با استفاده از تکنیک‌های ریزه‌کاری در چیدمان آجرها به وجود آمده‌اند. این تزئینات که از هنر و ذوق هنرمندان دوره سلجوقی و تیموری بهره می‌برد، باعث شده است که این منار یکی از زیباترین و چشم‌نوازترین آثار معماری قرن پنجم هجری قمری باشد.

درب‌های مسجد جامع سمنان

مسجد جامع سمنان دارای درب‌های نفیس و زیبایی است که هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند. درب نفیس شمالی این مسجد که به خیابان امام خمینی و بازار شیخ علاءالدوله متصل می‌شود، دارای کنده‌کاری‌های بسیار زیبا و ظریفی است که به‌وضوح دقت و مهارت سازندگان آن را نشان می‌دهد. همچنین درب ورودی جنوب شرقی که به‌وسیله راهروی کوچکی به هشتی بزرگی متصل می‌شود، در کنار وضوخانه مسجد قرار دارد و فضایی مناسب برای وضو گرفتن و عبادت فراهم کرده است.

موقعیت مکانی مسجد جامع سمنان

موقعیت مکانی مسجد جامع سمنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مسجد در مرکز شهر سمنان واقع شده و تقریباً تمام محله‌های این شهر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به این مسجد متصل می‌شوند. این موقعیت مرکزی باعث شده است که مسجد جامع سمنان در دوران‌های مختلف به‌عنوان مرکز استقرار دینی و اجتماعی شهر عمل کند. علاوه بر این، مسجد جامع سمنان در نزدیکی دیگر بناهای تاریخی و فرهنگی مهم مانند بازار تاریخی سمنان، مسجد سلطانی، موزه گرمابه پهنه و امام‌زاده یحیی (ع) قرار دارد.

ثبت ملی مسجد جامع سمنان

با توجه به اهمیت تاریخی و معماری مسجد جامع سمنان، این بنا در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی با شماره ۱۶۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. این مسجد نه‌تنها به‌عنوان یک اثر تاریخی با ارزش شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان نمادی از هنر معماری ایرانی و اسلامی نیز مطرح است.

مسجد جامع سمنان با تاریخچه‌ای که به دوران‌های مختلف اسلامی و پیش از آن بازمی‌گردد، یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین بناهای تاریخی این شهر است. این مسجد با معماری منحصربه‌فرد خود، استفاده هنرمندانه از آجر، تزئینات چشم‌نواز و منار سلجوقی‌اش، همچنان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم سمنان است و هر ساله بازدیدکنندگان زیادی را جذب می‌کند. این مسجد نه‌تنها یک مکان مذهبی و دینی است، بلکه نمایانگر تاریخ فرهنگی، اجتماعی و معماری غنی این سرزمین است.

ویژه‌های الکوثر را اینجا دنبال کنید.

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید.