تهران- الکوثر: آیات تبلیغ، اکمال دین، تطهیر، مباهله، مودت، ولایت، اولوا الامر، اطعام طعام از آیاتی هستند که به روشنی بر ولایت و فضلیت امیر المومنین علی علیه السلام دلالت دارند. در احادیث نبوی نیز در فضلیت و ولایت آن حضرت سخن بسیار رفته است. احادیث غدیر، طیر مشوی ، رایت ، منزلت ، ثقلین اندکی از بسیار است.
در گفتار اهل بیت علیهم السلام نیز در این باره سخن فراوان است و آن بزرگواران همیشه و همواره، فضیلت، امامت، خلافت الهی و ولایت امیرالمومنین علیه السلام را یادآور شده اند تا جامعه این مهم را از یاد نبرد. شخص امیرالمومنین علی علیه السلام، حضرت فاطمه علیها السلام، امام مجتبی علیه السلام، امام حسین علیه السلام، امام سجاد علیه السلام، امام باقر علیه السلام، امام صادق علیه السلام، امام کاظم علیه السلام، امام رضا علیه السلام و امام جواد علیه السلام هر یک در نشر ولایت آن حضرت و اثبات جانشینی الهی ایشان و فضایل حضرتش سخن گفته اند.
در نیمه ی اول قرن سوم هجری نیز متنی بلند در قالب زیارت از امام هادی علیه السلام رسیده است که سرشار از آیات قرآن و احادیث نبوی در برتری امیرالمومنین علیه السلام برای خلافت و بیان شایستگی های آن حضرت است.
سبب صدور
حدیث که حکایت سخن، فعل یا تقریر معصوم است، گاه به صورت قضیه ی حقیقیه است و گاه ناظر به شرایط اجتماعی و فرهنگی زمان امامان است. به شرایطی که احادیث دسته ی دوم ناظر به آن هاست، سبب ورود یا سبب صدور حدیث گویند. فایده ی شناخت سبب صدور حدیث، کمک به فهم حدیث است؛ چرا که زمینه های فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی همچون قرینه ای یاری گر فهم متن هستند. زیارت غدیریه نیز در عداد حدیث به شمار می رود و از این قانون مستثنا نیست و سببی برای صدور آن وجود دارد. آنچه می تواند ما را در شناساندن سبب صدور زیارت غدیریه یاری کند، آگاهی از چگونگی نگاه غالب جامعه درباره ی آن چیزی است که این زیارت بدان پرداخته است. باید دید نظر علمای برجسته ای که در عهد امام یا اندکی پیش یا پس از امام می زیسته اند و از مکتب خلفا دفاع می کردند، چه بوده است. چرایی حجم گسترده ی استفاده ی امام از مستندات قرآنی و حدیثی نیز خود پرسش دیگری است که بدان پاسخ خواهیم گفت.
منبع زیارت
المزار الکبیر اثر ابو عبد اللّه محمد بن جعفر بن علی مشهدی حایری معروف به ابن مشهدی است که در قرن ششم هجری می زیسته است. ابن شهر آشوب، محمد بن ابو القاسم طبری، ابو محمد عبد اللّه بن جعفر دوریستی، شاذان بن جبرئیل قمی، ابو الحسین یحیی بن حسن بطریق، ورّام بن ابی فراس برخی از مشایخ وی به شمار می روند. فخار بن معد الموسوی، محمد بن جعفر بن نما حلی، علی بن الحسین بن حماد واسطی و هبة اللّه بن سلمان نیز از مشهدی روایت می کنند. بغیة الطالب و ایضاح المناسک و ما اتفق من الأخبار فی فضل الأئمة الأطهار از آثار وی است که مع الاسف تاکنون نسخه ای از این دو شناسایی نشده است. دو اثر از وی به جا مانده است: المزار الکبیر و اقرار الصحابة بفضل امام الهدی و القرابة. مرحوم مجلسی در بحارالانوار، از المزار الکبیر یاد کرده است. این کتاب، یکی از مدارک مرحوم نوری در مستدرک الوسائل بوده است. در پایان باید افزود مرحوم سید بن طاووس علاوه بر اعتماد به این کتاب و نقل فراوان از آن، زبان به مدحش نیز گشوده است.
این کتاب چنانکه از نامش پیداست شامل زیارت های معصومان علیهم السلام است، از جمله ی این زیارت ها زیارت غدیریه ی امام هادی علیه السلام است. محدث نوری این زیارت را در کتابی دیگر که از آن به مزار قدیم نام می برد، یافته است که سندش با سند مشهدی متفاوت است. نوری بر این باور است که مولف مزار قدیم معاصر مشهدی است. پس از این عبدالکریم بن احمد بن موسی ابن طاووس (د. 693ق) این زیارت را در فرحة الغری ذکر کرده است. عبدالکریم این زیارت را از کتاب المزار مشهدی نقل کرده است. این زیارت را شهید اول (د. 786ق) نیز در المزار آورده است. علامه مجلسی (د. 1110ق) در بحار الانوار و مفتاح الجنان نیز این زیارت را نقل کرده است.
سند زیارت
مشهدی سند این زیارت را از دو طریق روایت کرده است: طریق اول را مشهدی از ابوجعفر محمد معروف به ابن حمد نحوی در سال 571 روایت می کند، که سند را به امام حسن عسکری علیه السلام رسانده است. این سند از استاد مشهدی تا امام عسکری علیه السلام افتادگی دارد و مرسل است.
اما طرق دوم زیارت متصل است: وَ أَخْبَرَنِی الْفَقِیهُ الْأَجَلُّ أَبُو الْفضْلِ شاذَانُ بْنُ جَبْرَئِیلَ الْقُمِّی رَضِی اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ الْفَقِیهِ الْعِمَادِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ لطَّبَرِی، عَنْ أَبِی عَلِی، عَنْ وَالِدِه،عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَان، عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ جَعْفَرِ بنِ قولَوَیه، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یعْقُوبَ الْکلَینِی، عَنْ عَلِی بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ بْنِ رُوحٍ وَ عُثْمَانَ بْنِ سَعِیدٍ الْعَمْرِی،عَنْ أَبِی محَمَّدٍ الْحسَنِ بْنِ عَلِی الْعَسْکرِی، عَنْ أَبیهِ صلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِمَا.
در یک بررسی اجمالی بزرگان شیعه را در این طریق حاضر می بینیم: ابو الفضل شاذان بن جبرئیل عالم، فاضل، فقیه، محمد بن ابو القاسم بن محمد طبری ملقب به عمادالدین، عالم، فقیه، ثقه، جلیل القدر، ابوعلی فرزند شیخ طوسی محدث نجیب، نامدار به مفید ثانی، شیخ ابو جعفر طوسی، شیخ الطائفة، محمد بن محمد بن نعمان شیخ مفید، که در فقه و کلام و وثاقت و دانش فضلش مشهورتر از آن است که وصف شود، ابو القاسم جعفر بن قولویه از بزرگان شیعه در فقه و حدیث. محمد بن یعقوب کلینی مولف کتاب الکافی به اوثق و اضبط محدثان توصیف شده است، علی بن ابراهیم بن هاشم ثقه، مورد اعتماد و مُکثِر در حدیث، ابراهیم بن هاشم نخستین منتشر کننده ی حدیث کوفیان در قم که بسیاری از احادیث الکافی از طریق ایشان رسیده است، حسین بن روح نوبختی و عثمان بن سعید عمری هر دو از سفرای حضرت ولی عصر علیه السلام.
بنابراین سند این زیارت صحیح است.
آخرین اخبار جهان اسلام را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
ویژه‌های الکوثر را اینجا دنبال کنید
از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید
دو شنبه 12 تیر 1402 - 8:3:40