تهران- الکوثر: حضرت امام علی علیه السلام  در روابط اجتماعی با مردم، رفتاری کریمانه با هدف بزرگ داشت انسانیت مردم داشت، نه شرایط دیگری چون دین و مذهب. ایشان در عهدنامه معروفش می فرماید:

وَ اَشْعِرْ قَلْبَکَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِیَّةِ وَ الْمَحَبَّةَ وَ اللُّطْفَ بِهِمْ وَ لا تَکُونَنَّ عَلَیْهِمْ سَبُعا ضاریا تَغْتَنِمُ اَکْلَهُمْ، فَاِنَّهُمْ صِنْفانِ اِمّا اَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ اَوْ نَظیرٌ لَکَ فِی الخَلْقِ.

مهربانی را پوشش دل خود قرار ده و با مردم دوست و مهربان باش. مبادا مثل حیوان درنده خویی باشی که خوردن مردم را غنیمت می شماری؛ زیرا مردم دو دسته اند: گروهی برادر دینی تو و گروهی دیگر همانند تو در آفرینش هستند.

واژه «الرّعیة»؛ (مردم) شامل مسلمان و غیرمسلمان می شود و نهی امام از اینکه حاکم نباید درنده خو باشد، به این نکته اشاره دارد که تجاوز به حقوق دیگران، انسان را از مقام انسانیت دور می کند و در ردیف حیوانات قرار می دهد.
امیر مؤمنان علی (ع) هیچگاه  اجازه نمی داد مناسبات خلاف کرامت انسانی باب شود. نصر بن مزاحم منقری روایت کرده است که؛ پس از بازگشت امام علی علیه السلام از پیکار صفین به کوفه چون حضرت برتیره ای از قبیله هَمْدان می گذشت حرب بن شرحبیل شبامی از خانه خود به سوی امام آمد و به گفتگو درباره کشته شدگان و نحوه عزاداری زنان آن تیره پرداختند و حرب همچنان که امیر مؤمنان علی (ع) سواره می رفت پیاده در رکابش راه می رفت پس امام به او فرمودند:

ارْجِعْ فَإِنَ مَشْی مِثْلِک مَعَ مِثْلِی فِتْنَةٌ لِلْوَالِی وَ مَذَلَّةٌ لِلْمُؤْمِن [1]

باز گرد که پیاده رفتن چون تویی با چون من موجب فریفته شدن والی است و خواری مومن

امیر المومنین علیه السلام با هرگونه مناسباتی که صورتی از خواری انسانی درآن بود مخالفت می کرد و این گونه مناسبات را به زیر پا می گذاشت شریف رضی نمونه ای بسیار درس آموز را آورده است:

[وَ قَالَ علیه السلام وَ قَدْ لَقِیهُ عِنْدَ مَسِیرِهِ إِلَی الشَّامِ دَهَاقِینُ الْأَنْبَارِ فَتَرَجَّلُوا لَهُ وَ اشْتَدُّوا بَینَ یدَیهِ فَقَالَ: ] مَا هَذَا الَّذِی صَنَعْتُمُوهُ؟ فَقَالُوا خُلُقٌ مِنَّا نُعَظِّمُ بِهِ أُمَرَاءَنَا فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا ینْتَفِعُ بِهَذَا أُمَرَاؤُکمْ وَ إِنَّکمْ لَتَشُقُّونَ عَلَی أَنْفُسِکمْ فِی دُنْیاکمْ وَ تَشْقَوْنَ بِهِ فِی [أُخْرَاکمْ ] آخِرَتِکمْ وَ مَا أَخْسَرَ الْمَشَقَّةَ وَرَاءَهَا الْعِقَابُ وَ أَرْبَحَ الدَّعَةَ مَعَهَا الْأَمَانُ مِنَ النَّار [2]

[و چون دهقانان انبار هنگام رفتن امام به شام او را دیدند، برای وی پیاده شدند و پیشاپیش دویدند. فرمود: ] این چه کار بود که کردید؟ [گفتند: عادتی است که داریم و بدان امیران خود را بزرگ می شماریم. فرمود: ] به خدا که امیران شما از این کار سودی نبردند، و شما در دنیایتان خود را بدان به رنج می افکنید و در آخرتتان بدبخت می گردید. و چه زیانبار است رنجی که کیفر در پی آن است، و چه سودمند است آسایشی که با آن از آتش امان است.

تمام وظایف و رفتارهای والی باید از کرامت برخوردار باشد تا آدمیان را به سوی مقصد آفرینششان رهنمون شود و آنان را در فضای آزادی از هر آنچه آدمی را به دنائت و حقارت می کشاند به والاییهای تربیت فطری متصف نماید. و رسالت همه­ ی انبیای الهی و اولیای ربانی همین بوده است.

منبع:

1- نهج البلاغه، حکمت 322

2-همان، حکمت 37

آخرین اخبار جهان اسلام را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
ویژه‌های الکوثر را اینجا دنبال کنید
از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید