تهران- الکوثر: عید فطر روز اول ماه شوال، پایان روزه‌گرفتن واجب در ماه رمضان و از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان است. در روایات این روز برای کسانی که روزه آنها در ماه رمضان پذیرفته شده، روز عید و پاداش معرفی شده است. در این روز، روزه گرفتن حرام و پرداخت زکات فطره بر مسلمانان واجب است. در روایات، روز عید فطر روز جایزه‌های خدا، روز پاداش نیکوکاران و آمرزش گناهان معرفی شده است. از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده عید فطر عید کسی است که خداوند، روزه او را پذیرفته و عبادتش را قبول کرده است. (نهج البلاغه، حکمت 428)
این روز مبارک در کنار عید قربان از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان شمرده است و از جهت اهمیتی که دارد، آداب و اعمالی در کتب ادعیه برای شب و روز این عید بیان شده است که عمدۀ این آداب برگرفته از سیرۀ نبوی و سیرۀ عترت علیهم السلام است. در ادامه به اهمّ این آداب اشاره می‌شود.

شب عید فطر

یکی از شب‌های شریف است و در فضیلت و ثواب عبادت و احیای آن احادیث بسیاری وارد شده، از جمله در روایت آمده: آن شب کمتر از شب قدر نیست و برای آن چند عمل مستحب است:

اوّل: غسل کردن هنگامی‌ که آفتاب غروب کرد.
دوّم: شب‌زنده‌داری به نماز و دعا و استغفار و درخواست از خداوند و بیتوته [شب‌زنده‌داری] در مسجد.
سوم: پس از نماز مغرب و عشا و نماز صبح و نماز عید بخواند: اللّٰهُ أَکْبَرُ اللّٰهُ أَکْبَرُ لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَاللّٰهُ أَکْبَرُ اللّٰهُ أَکْبَرُ وَ لِلّٰهِ الْحَمْدُ، الْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَىٰ مَا هَدانا، وَلَهُ الشُّکْرُ عَلَىٰ مَا أَوْلانا. خدا بزرگ‌تر است، خدا بزرگ‌تر است، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر است و خدای را سپاس و سپاس خدای را بر آنچه ما را بدان هدایت کرد و او را شکر بر آنچه به ما ارزانی داشت.

چهارم: چون نماز مغرب و نافله آن را خواند، دست‌ها را به جانب آسمان بلند کند و بگوید:

یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یَا ذَا الْجُودِ، یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ وَ ناصِرَهُ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَیْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی کِتابٍ مُبِینٍ.
ای صاحب نعمت و کرم، ای دارای جود، ای برگزیننده محمّد و ای یاور او، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بر من بیامرز هر گناهی که شماره نمودی‌اش و آن پیش تو در کتابی آشکار است.

پس به سجده رود و در سجده «صد مرتبه» بگوید: «أَتُوبُ إِلَى اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا توبه می‌کنم». سپس هر حاجتی که دارد از خدا بخواهد.

پنجم: امام حسین علیه‌السلام را زیارت کند که فضیلت بسیار دارد.

ششم: دو رکعت نماز به جا آورد؛ در رکعت اوّل پس از سوره «حمد»، هزار مرتبه «توحید» و در رکعت دوم «یک مرتبه» بخواند و پس از سلام سر به سجده گذارد و «صد مرتبه» بگوید: «أَتُوبُ إِلَى اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا می‌پویم»، آنگاه بگوید:یَا ذَا الْمَنِّ وَالْجُودِ، یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَافْعَلْ بِی کَذا وَکَذا؛(بجای «کذاوکذا» حاجات خود را بخواهد) ای دارای نعمت و جود، ای صاحب بخشش و عطا، ای برگزیننده‌ی محمّد (درود خدا بر او و خاندانش)، بر محمّد و خاندانش درود فرست و با من چنین و چنان کن. 

در روایت آمده: که حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام این دو رکعت نماز را به این کیفیت به جا می‌آورد، سپس سر از سجده برمی‌داشت و می‌فرمود: به‌حق آن خدایی که جانم در دست قدرت اوست، هرکه این نماز را به جا آورد، هر حاجت که از خدا بطلبد به یقین عطا فرماید و اگر به شماره ریگ‌های بیابان گناه داشته باشد، خدا آنها را بیامرزد.

در روایت دیگری به جای «هزار مرتبه» سوره «توحید»، «صد مرتبه» وارد شده، اما این نماز را باید پس از نماز مغرب و نافله آن به جا آورد.

هفتم: شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده: که در آخر شب غسل بجای آر و تا طلوع فجر در جای نماز خود بنشین.

روز عید فطر

روز اوّل [شوال که] روز عید فطر است و اعمال آن چند چیز است:

اوّل: پس از نماز صبح و نماز عید، «تکبیراتی که در شب عید» پس از نماز فریضه می‌خواندی، بخوان. دوم: پس از نماز صبح دعایی را که سید روایت کرده: «اللّٰهُمَّ إِنِّی تَوَجَّهْتُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ أَمامِی ... إلى آخره»  بخوان و شیخ خواندن این دعا را پس از نماز عید ذکر کرده.

دوم: کنار گذاشتن زکات فطر پیش از نماز عید، به شرحی که در کتاب‌های فقهی آمده.

سوم: غسل است و بهتر آن است اگر ممکن شود آن را در نهر انجام دهد و وقت آن پس از طلوع فجر است تا زمان به جا آوردن نماز عید، چنان‌که شیخ فرموده و در روایتی آمده است: که غسل را در زیر سقف پوشیده به جا آور و چون خواستی غسل کنی بگو:

اللّٰهُمَّ إِیماناً بِکَ وَتَصْدِیقاً بِکِتابِکَ وَاتِّباعَ سُنَّةِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ. خدایا، تنها برای ایمان به تو و تصدیق به کتاب تو و پیروی از روش پیامبر تو، محمّد درود خدا بر او و خاندانش باد.

آنگاه «بسم اللّٰه» بگو و غسل را به جای آر و هنگامی‌ که از غسل فارغ شدی بگو: اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُ کَفَّارَةً لِذُنُوبِی وَ طَهِّرْ دِینِی، اللّٰهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ؛ خدایا، این غسل را کفاره گناهانم قرار ده و دینم را پاک کن، خدایا، هر آلودگی را از من برطرف فرما.

چهارم: پوشیدن جامه نیکو و بکار بردن بوی خوش، رفتن به صحرا برای به جا آوردن نماز عید در زیر آسمان در غیر شهر مکه.

پنجم: افطار کردن پیش از نماز عید، در اول روز و بهتر آن است که با خرما یا شیرینی باشد و شیخ مفید فرموده: خوردن مقدار کمی از تربت سیدالشهدا که از هر دردی شفاست، مستحب است.

ششم: نماز عید فطر؛ پس از نماز عید، دعاهای بسیاری وارد شده که شاید بهترین آنها، «دعای چهل‌وششم» صحیفه کامله سجادیه باشد.

مستحب است نماز عید زیر آسمان و روی زمین بدون فرش واقع شود و از جایگاه نماز، از غیر آن راهی که به نماز آمده بود بازگردد و برای قبول شدن اعمال برای برادران دینی خود دعا کند.

هفتم: «حضرت سید الشهداء» را زیارت کند.

هشتم: دعای «ندبه» را بخواند.

آخرین اخبار جهان اسلام را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
ویژه‌های الکوثر را اینجا دنبال کنید
از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید