به گزارش پایگاه شبکه الکوثر، در آغاز دوره امامت امام رضا علیه السلام، تشیع در حال دور شدن از مسیر اصلی خود بود که تشکیل فرقه «واقفیه» به عنوان کسانی که معتقد به توقف امامت پس شهادت امام کاظم علیه السلام بودند و امامت امام رضا(ع) را نپذیرفتند، یکی از نشانه های این انحراف است.
امام رضا (علیه السلام) که مبانی اعتقادی شیعه را در خطر می‌دیدند از فرصت‌های مناسب برای یادآوری این ویژگی‌ها استفاده می‌کردند، چنانکه در هنگام سفر به خراسان و در شهرهای بر سرِ راه با مردم سخن می‌گفتند و مبانی فکری شیعه را بیان می‌کردند.
امام رضا(ع) با کمک شماری از یاران خاص و نزدیک خود به روشنگری درباره تشیع پرداختند و توانستند تشیع را به مسیر اصلی خود باز گردانند. در این یادداشت به معرفی یاران خاص امام رضا علیه السلام می پردازیم که در این مسیر تا آخر در کنار امام زمان خود به تلاش ادامه دادند.
احمد بن موسی الکاظم علیه السلام:
ایشان به شاهچراغ شهرت دارند و مدفن‌شان در شهر شیراز است. به «امین ولایت» مشهورند؛ زیرا پس از شهادت پدر بزرگوارشان امام موسی کاظم علیه السلام، مردم به سبب شخصیت والای احمد بن موسی گمان می‌کردند، احمد امام بعدی است و بر در خانه‌اش تجمع کردند تا با او بیعت کنند. احمد بن موسی از آنان بیعت گرفت و سپس بر منبر رفت و خطبه‌ای در کمال فصاحت و بلاغت بیان کرد و سپس فرمود: «ای مردم، هم چنان که اکنون تمامی شما با من بیعت کرده‌اید، بدانید که من خود، در بیعت برادرم علی بن موسی الرضا (علیه السلام) هستم، او پس از پدرم، امام و خلیفه ی به حق و ولی خداست، از طرف خدا و رسولش بر من و شما واجب است که از او اطاعت کنیم». پس مردم با احمد بن موسی همراه شدند و خدمت علی بن موسی علیه السلام رسیدند و به امامت آن بزرگوار اعتراف کردند. امام رضا (علیه السلام) نیز در حق ایشان چنین دعا کردند: «همچنان که حق را پنهان و ضایع نگذاشتی، خداوند در دنیا و آخرت تو را ضایع نگذارد.» ایشان در نهایت و در راه پیوستن به مولای خویش امام رضا (علیه السلام) که در خراسان حضور داشتند وارد شیراز شد و در آنجا بعد از نبردی سخت با سپاهیان قُتلُغ خان حاکم فارس به شهادت رسید.
حسن بن علی بن زیاد الوشاء:
از اصحاب امام رضا (علیه السلام) ملقب به بزیع، و از افراد برجسته و برگزیده امامیه و از محدثین بزرگ شیعه بود که بعد از وفات امام موسی کاظم (علیه السلام) در پذیرش امامت حضرت رضا (علیه السلام) تردید کرد و واقفی شد و بعد از مدتی با مشاهده ی معجزاتی از امام رضا (علیه السلام) معتقد به امامت آن حضرت و امامان بعدی شد و تا زمان امام هادی (علیه السلام) را درک کرد. او از خانواده ای اهل ایمان و معتقد به ولایت اهل بیت (علیهم السلام) برخاست چنانکه نجاشی درباره ی جد مادری او می نویسد: الیاس بن عمرو یکی از بزرگان یاران حضرت امام صادق علیه السلام و معتقدان به ولایت اهل بیت (علیهم السلام) است و گرایش عمیقی به این خاندان دارد.
دعبل بن علی بن رزین:
دعبل خزاعی از خانواده‌ای شاعر و دوستدار اهل بیت، شاعر مشهور اهل بیت (علیهم السلام) و راوی حدیث بود که کتاب طبقات الشعرا از تصنیفات اوست. در انتقاد از خلفای عباسی و دشمنان خاندان پیامبر ابا نداشت و علت قتلش هجو خلفای عباسی بود. وی قصیده‌ای درباره تاریخ شیعه سرود و در حضور امام رضا (علیه السلام) خواند و آن حضرت لباسی از خز به همراه 600 دینار به او بخشید. دعبل زمان امام جواد (علیه السلام) را نیز درک کرد.
دعبل خزاعی شاعر مشهور اهل بیت (علیهم السلام) که کتاب طبقات الشعرا از تصنیفات اوست. وی قصیده‌ای در حضور امام رضا (علیه السلام) خواند و آن حضرت لباسی از خز به همراه 600 دینار به او بخشید.
زکریا بن آدم قمی:
زکریا بن آدم بن عبدالله بن سعد اشعری قمی از اصحاب ثقه امام موسی کاظم (علیه السلام) و امام رضا (علیه السلام) بود و در نزد امام رضا (علیه السلام) از منزلت خاصی برخوردار بود و زمان امام جواد (علیه السلام) را نیز درک کرد. او در قم سکونت داشت. شیخ طوسی، زکریا بن آدم را از اصحاب امام صادق، امام کاظم و امام رضا (علیهم السلام) معرفی می‌کند. با درگذشت امام موسی کاظم (علیه السلام) و شکل گیری جریان واقفیه، زکریا در منطقه قم توانست از گسترش این اعتقاد انحرافی جلوگیری کند و جریان تشیع را از گزند حفظ نماید. وی وکیل و نماینده امام رضا و امام جواد (علیما السلام) در قم بود.
صفوان بن یحیی:
معاصر سه امام موسی کاظم و امام رضا و امام جواد (علیهم السلام) و نائب خاص امام رضا و امام جواد (علیهما السلام) بود و از افراد مورد وثوق امامیه بود و شیخ طوسی وی را موثق ترین افراد زمان خویش در حدیث و عابدترین آنها معرفی کرده است در حدیثی، که از امام جواد (علیه السلام) آمده است، می‌توان تبعیت و وفاداری صفوان و دیگر یاران ائمه (علیهم السلام) را به ایشان دریافت: «خداوند از صفوان بن یحیی و محمد بن سنان راضی و خشنود گردد، زیرا آنها با من و پدرم هرگز مخالفت نکردند.»
در حدیثی دیگر امام جواد (علیه السلام) فرمودند: «خداوند به صفوان بن یحیی و محمد بن سنان و زکریا بن آدم بهترین پاداشها را بدهد، آنها نسبت به من وفادار بودند.»
محمد بن اسماعیل بن بزیع:
از اصحاب امام رضا (علیه السلام) بود که شاگرد امام موسی کاظم (علیه السلام) و امام جواد (علیه السلام) نیز بود. او به حدی مورد عنایت امام رضا (علیه السلام) بود که در جمعی با شیعیان زمانی که نام وی به میان آمد امام فرمود: «دوست داشتم در میان شما شخصیتی همانند محمد بن اسماعیل بن بزیع می بود». او از محدثان بزرگ بود و مدتی برای حمایت از شیعیان وزیر هارون عباسی شد.
محمد بن اسماعیل بن بزیع از اصحاب امام رضا (علیه السلام) و به حدی مورد عنایت امام رضا (علیه السلام) بود که در جمعی با شیعیان زمانی که نام وی به میان آمد، امام فرمود: «دوست داشتم در میان شما شخصیتی همانند محمد بن اسماعیل بن بزیع می‌بود».
امام رضا (علیه السلام) درباره مقام وزارت وی چنین فرمودند: «خداوند در دربار ستمگران دوستانی دارد که به خاطر آنان برهان و نشانه دین را روشن می‌کند و از دوستانش سختی‌ها را دور می‌کند و امور مسلمانان را به صلاح می‌آورد. آنان پناهگاه مؤمنانند. نیازمندان به آنها مراجعه می‌کنند. اینانند مؤمنان راستین و امانتداران خدا در زمین. بهشت برای آنها خلق شده است و اینان برای بهشت. ای محمد! تو از این گونه افراد باش».
اباصلت هروی:
از یاران خاص امام رضا (علیه السلام) و محرم اسرار و همراه همیشگی ایشان بود. او نزد همه رجال شناسان شیعه، و اکثر علمای اهل سنت مورد وثوق است. واقعه شهادت امام رضا (علیه السلام) و ماجرای خوردن انگور زهرآگین از دست مأمون عباسی را اباصلت نقل کرده است.
ابراهیم بن هاشم نقل می‌کند که امام رضا (علیه السلام) به اباصلت هروی فرمود: «آیا تو نیز مانند دیگران، به آنچه خداوند متعال نسبت به ما واجب کرده یعنی ولایت ما منکر هستی؟ اباصلت جواب داد: به خدا پناه می‌برم، بلکه من به ولایت شما اقرار دارم».
یونس بن عبدالرحمن:
از یاران امام رضا (علیه السلام) و از محدثین ثقه شیعه است. در گزارش تمامی دانشمندان شیعی و تراجم از یونس بن عبدالرحمن در زمره یکی از یاران امام موسی کاظم و امام رضا (علیهماالسلام) نام برده شده است.
در تأیید یونس بن عبدالرحمن از سوی امام رضا (علیه السلام)، فضل بن شاذان نیشابوری از عبدالعزیز مهتدی که وکیل امام رضا و امام جواد (علیهماالسلام) در قم بود نقل می‌کند که: «از حضرت رضا (علیه السلام) پرسیدم: من در هر موقعیتی نمی‌توانم به حضور شما مشرف شوم؛ برای فرا گرفتن مسائل و احکام دینی خود، از چه کسی سؤال کنم؟ امام در جواب فرمود: از یونس بن عبد الرحمن.» هم چنین از همین راوی خبر دیگری نقل شده است که گفت: «از حضرت رضا (علیه السلام) پرسیدم: آیا یونس بن عبد الرحمن نزد شما مورد اطمینان و اعتماد هست تا احکام دین را از او فرا گیرم؟ امام فرمود: بله.»
برگرفته از مقاله «شخصیت شناسی یاران خاص امام رضا(ع)»؛ فاطمه نجفی
از صفحه ندای نور الکوثر فارسی هم دیدن کنید
از صفحه محرم الکوثر فارسی دیدن کنید
سه شنبه 25 مرداد 1401 - 13:15:13