تهران- الکوثر: «اربعین» از اصطلاحات رایجی است که در متون اسلامی کاربرد زیادی دارد مثلاً در برخی از روایات به عنوان نماد کمال، حدی برای تصفیة باطن و... قلمداد شده است. در این نوشتار به مناسبت روز اربعین شهادت امام حسین(ع) برخی از موارد کاربرد این واژة ارزشمند که در فرهنگ اسلامی به مناسبتهای گوناگون از آن یاد شده و گاهی پیامهای اخلاقی و دستورهای الهی با آن همراه شده است، با اشاره به سی نکته تقدیم می‌شود:

1. شهادت چهل مؤمن

امام صادق(ع) فرمود: «اذا مات المؤمن فحضر جنازته اربعون رجلاً من المؤمنین و قالوا: اللهم انا لا نعلم منه الا خیراً و انت اعلم به منا قال الله تبارک و تعالی قد اجرت شهاداتکم و غفرت له ما علمت مما لا تعلمون؛[1] هر گاه یکی از اهل ایمان بمیرد و بر جنازة او چهل نفر از مؤمنین حضور یابند و گواهی دهند که پروردگارا! ما به جز خوبی و نیکی از این شخص ندیده‌ایم و تو از ما داناتر هستی خداوند متعال می‌فرماید: من نیز شهادت شما را پذیرفتم و آنچه از بدیها و گناهان از او می‌دانستم که شما بی اطلاع بودید همه را بخشید».

همچنین امام صادق(ع) می‌فرماید: در بنی اسرائیل عابدی بود که پیوسته به عبادت و راز و نیاز اشتغال داشت خداوند متعال به حضرت داوود(ع) وحی فرستاد: ای داوود! این مرد عباد فردی ریاکار و غیر مخلص است هنگامی که او مرد حضرت داوود (ع) به تشییع جنازه‌اش حاضر نشد اما چهل نفر از بنی اسرائیل حضور یافتند و در درگاه الهی به نیکی و خوبیهای ظاهری وی شهادت دادند و از خداوند طلب عفو و آمرزش برای وی نمودند. در هنگام غسل نیز چهل نفر دیگر چنین کردند و در هنگام دفن چهل نفر دیگر آمده بعد از گواهی به نیکمردی عابد از خداوند متعال آمرزش او را خوستار شدند در آن حال خداوند به حضرت داوود(ع) الهام کرد که من او را به خاطر شهادت آن عذه بخشیدم و اعمال بد و ریایی او را نادیده گرفتم.[2]

2. دعا برای چهل مؤمن

پیشوای ششم یکی از مهم‌ترین عوامل استجابت دعا را تقدیم دیگر مؤمنین می‌فرماید: «من قدم اربعین من المؤمنین ثم دعاء استجیب له؛[3] هر کس چهل نفر از مؤمنین را در دعا کردن بر خود مقدم بدارد سپس حاجات خود را بطلبد دعای او به اجابت خواهد رسید. آن حضرت تأکید می‌فرماید که اگر این گونه دعا کردن در نماز شب و بعد از آن باشد تاثیر بیشتری خواهد داشت[4] همچنین دعا کردن چهل مؤمن در قنوت نماز وتر در دل شبهای تار اجابت دعا را نزدیک‌تر و سریع‌تر می‌نماید.[5]

3. دعای چهل نفره

دعا کردن همیشه خوب و یکی از سلاحهای مؤمن و وسیلة ارتباط با پروردگار عالمیان است هنگامی که انسان خود را از هر جهت درمانده و عاجز می‌بیند با جان و دل زمزمه می‌کند که:

سینه مالامال درد است ای دریغا مرهمی   دل ز تنهایی به جان آمد خدایا همدمی

در آن لحظات حساس دعا همچون نور امیدی در دل انسن می‌تابد و دعا کننده علاوه بر آرامش درون، اعتماد به نفس، تلطیف روح، عشق و معرفت خویش را نیز به نمایش می‌گذارد امام صادق(ع) در یکی از رهنمودهای حکیمانة خویش ما را به دعای دسته جمعی فرا می‌خواند و می‌فرماید: اگر گروهی چهل نفره جمع شوند و خدای خویش را بخوانند مطمئناً دعای آنان مستجاب خواهد شد و اگر چهل نفر نبودند گروه چهار نفره ده بار خدا را بخوانند که همین اثر را دارد و اگر بیش از یک نفر نباشد و چهل بار خدا را صدا بزند خدای عزیز و جبار خواستة او را برآورده خواهد کرد.[6]

4. آمرزش چهل گناه

حضرت باقر(ع) یکی از حقوق واجب مسلمانان بر عهدة همدیگر را در حضور در تشییع جنازة آنان می‌شمارد و با توجه به اهمیت آن تاثیر معنوی این حضور را نیز بیان می‌کند: «من حمل جنازة من اربع جوانبها غفرالله له اربعین کبیرة؛[7] کسی که جنازه‌ای را از چهار طرف حمل کند خداوند متعال چهل گناه کبیرة او را خواهد بخشید.»

5. کمال در چهل سالگی

از مهم‌ترین نکاتی که در زندگی انسان وجود دارد و در مرحله تکامل معنوی و شخصیت وی موثر است رسیدن به مراتبی از سن و سال است که انسان کامل‌تر و پخته‌تر می‌شود.

خداوند متعال در این زمینه چهل سالگی را اوج کمال انسانی می‌داند و می‌فرماید: حتی اذا بلغ اشدة و بلغ اربعین سنة قال رب اورعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی و علی و الذی و ان اعمل صالحاً ترضیه و اصلح لی فی ذریتی الی کنت الیک و انی من المسلمین.[8]

تا زمانی که به کمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگی بالغ گردد می‌گوید: پروردگارا! مرا توفیق ده تا شکر نعمتی را که به من و پدر و مادرم دادی، به جا آورم و کار شایسته‌ای انجام دهم که از آن خشنود باشی و فرزندان مرا صالح گردان! من به سوی تو بازمی‌گردم و توبه می‌کنم و از مسلمان می‌باشم.

6. آثار چهل روز اخلاص

امام رضا(ع) از پیامبر گرامی اسلام(ص) چنین نقل فرمود: ما اخلص عبدالله عزوجل اربعین صباحاً الا جرت ینابیع الحکمة من قلبه علی لسانه؛[9] هیچ بنده‌ای چهل روز اعمال خود را خالصانه به درگاه حضرت حق انجام نمی‌دهد، مگر اینکه خداوند متعال چشمه سارهای حکمت را از قلب او به زبانش جاری می‌سازد حافظ با اشاره به این حدیث می‌گوید:

سحرگاه رهروی در سرزمینی

همی گفت این معنا با قرینی

که ای صوفی شراب آنگه شود صاف

که در شیشه بماند اربعینی

7. یاران حضرت مهدی (ع)

هنگامی که حضرت مهدی (ع) ظهور می‌کند هر یک از یاران و شیعیان آن حضرت معادل نیروی چهل مرد قدرت روحی و بدنی خواهد داشت.

امام سجاد(ع) فرمود: اذا قام قائمنا اذهب الله عزوجل عن شیعنتنا العامة و جعل قلوبهم کزبر الحدید و جعل قوة الرجل منهم قوة اربعین رجلاً:[10] هر گاه قائم ما قیام کند خداوند متعال از شیعیان ما آفت بلا و سستی را دور خواهد کرد و دلهای آنان را همانند پاره‌های آهن قوی و محکم می‌نماید و نیروهای هر یک از آنان را معادل نیروی چهل مرد قرار خواهد داد.

8. چهل روز عزای مؤمن

رسول گرامی اسلام (ص) در سفارشهای خویش به جناب ابی ذر غفاری به اهمیت و جایگاه والای مؤمن در جهار اشاره کرده و فرموده است: «یا اباذر! ان الارض نتبکی علی المؤمن اذا مات اربعین صباحاً؛[11] ای ابوذر! هنگامی که مؤمنی از دنیا می‌رود زمین تا چهل روز برای فقدان او گریان و عزادار است».

ممکن است منشأ مجالس اربعین برای اموات مؤمنین همین روایت نبوی باشد.

9. زندگی چهل ساله

هنگامی که فرزدق شاعر قصیدة معروف خود را در مدح حضرت امام سجاد (ع) در حضور خلیفة ستمگر عباسی، هشام بن عبدالملک، یا رشادت تمام قرائت کرد و مطلع آن چنین بود که:

هذا الذی تعرف البطحاء و طاته           و البیت یعرفه و الحل و الحرم

یعنی، این آقایی است که گامهای او را سرزمین بطحاء بیت خدا و حل و حرم می‌شناسد خلیفه بر او خشم گرفت و دستور داد تا فرزدق را علاوه بر قطع حقوق به جرم دفاع از اهل بیت (ع) زندانی کنند؛ اما بعد از گذشت مدتی به دعای امام چهارم (ع) آزاد شده امام زین العابدین (ع) برای کمک به فرزدق مبلغی را که چهل سال مخارج زندگی‌اش را کافی بود به حضورش فرستاد و فرمود: لو علمت انک نحتاج الی اکثر من ذلک لا عطیتک ای فرزدق! اگر می‌دانستم بیش از چهل سال زنده خواهی بود بیشتر می‌فرستادم علی بن یونس بیاضی می‌نویسد: دقیقاً بعد از چهل سال از آن تاریه فرزدق به دیار باقی شتافت و صداقت و کرامت امام چهار بر همگان روشن شد.[12]

10. بعثت انبیاء در چهل سالگی

در روایت امده است که اکثر انبیاء در چهل سالگی به رسالت مبعوث شده‌اند.[13] همچنان که رسول گرامی اسلام(ص) نیز در چهل سالگی به رسالت مبعوث گردید.[14] امام باقر(ع) فرمود: «پیامبر اکرم(ص) در 63 سالگی از دنیا رفت، که آخر سال دهم هجرت بود آن حضرت بعد از ولد خویش هنگامی که چهل سالگی کامل گردید، به پیامبری رسید و 13سال دیگر در مکه بود که در 53 سالگی به مدینه هجرت کرد و بعد از ده سال در مدینه به سرای جاویدان منتقل شد.[15]

11. حفظ چهل حدیث

حضرت رسول(ص) در زمینه پاسداری از فرهنگ و معارف اسلام می‌فرماید: «من حفظ من امتی اربعین حدیثا مما یحتاجون الیه من امر دینهم بعثه الله یوم القیامة فقیهاً عالماً؛[16] هر کس از امت من چهل حدیث از احادیث دینی مورد نیاز جامعه را حفظ کند خداوند متعال او را در روز قیامت به عنوان فقیه و دانشمند محشور خواهد کرد».

براساس همین حدیث دانشمندان بزرگ شیعه تلاش کرده‌اند که کتابهایی را به نامهای الاربعین و چهل حدیث از خود به یادگار بگذارند تا شاید مشمول این کلام نورانی رسول گرامی اسلام بشوند، نظیر: اربعین شیخ بهائی، اربعین شهید اول، اربعین مجلسی دوم، اربعین جامی و چهل حدیث امام خمینی.

12. آثار گناه تا چهل روز

آثار گناهانی که انسان مرتکب می‌شود تا چهل روز در روح و روان او باقی است امام صادق(ع) فرمود: «لا تقبل صلاة شارب الحمر اربعین یوماً الا ان یتوب؛[17] کسی که از شراب و مسکرات حرام استفاده کند تا چهل روز نمازش پذیرفته نمی‌شود مگر اینکه حقیقتاً توبه کند».

13. اصلاح تا چهل سالگی

اساساً افراد سعادتمند و کسانی که به دنبال خوشبختی و کمال هستند تا سن چهل سالگی در اعمال و رفتارشان نشانه‌های اصلاح پیدا می‌شود؛ اما اگر تا سن چهل سالگی تغییراتی در رفتارهای زشت و ناپسند آنان ایجاد نگردد بعد از آن اصلاح آنان مشکل خواهد بود رسول گرامی اسلام(ص) در این زمینه به مسلمانان هشدار داده و فرموده است: «اذا بلغ الرجل اربعین سنة و لم یغلب خیرة شرة قبل الشیطان بین عینیه و قال هذا وجه لا یفلح؛[18] هنگامی که شخص به سن چهل سالگی پا می‌گذارد و کارهای نیک او از اعمال زشتش بیشتر نباشد شیطان پیشانی او را بوسیده و می‌گوید: این چهره‌ای است که دیگر روی سعادت و خوشبختی را نخواهد دید و در حدیث دیگری آن حضرت افراد چهل ساله‌ای که به سوی صلاح گام برنمی‌دارند از دوزخیان به شمار می‌آورد و می‌فرماید: «فرد چهل ساله‌ای که در اندیشة کارهای نیک نباشد برای ورود به آتش جهنم خود را آماده کند که نجات او مشکل است.[19]

14. هشدار به چهل ساله‌ها!

امام زین العابدین(ع) فرمود: اذا بلغ الرجل اربعین سنة نادی مناد من السماء دنا الرحیل فاعد زاداً و لقد کان فیما مضی اذا انت علی الرجل اربعون سنة حاسب نفسه؛[20] هر گاه شخص به سن چهل سالگی برسد فرشته‌ای از سوی خداوند در آسمان ندا می‌دهد که هنگام سفر نزدیک است زاد و توشة سفر را مهیا کن و در گذشته هنگامی که فردی به چهل سالگی می‌رسید با نفس خود محاسبه می‌کرد.

و از رسول گرامی اسلام نقل است که خداوند فرشته‌ای را مامور کرده است تا در هر شب صدا بزند: «یا ابناه الاربعین ماذا اعددتم للقاء ربکم؛[21] ای کسانی که چهلمین بهار عمر خود را سپری می‌کنید!» برای ملاقات با پروردگارت چه چیزی آماده کرده‌اید و چه پاسخی دارید؟!

15. تغذیه و اربعین

پیامبر اکرم (ص) فرمود: من ترک اللحم اربعین صباحاً ساء خلقه؛[22] هر کس چهل روز از خوردن گوش خودداری کند اخلاقش بد خواهد شد.

16. چهل نفر هسته اولیه

زمانی که برخی از یاران امام حسن مجتبی(ع) از وی درخواست کردند که در مقابل ظلم و ستم زمامداران جور به ویژه معاویه قیام و مبارزه نماید امام حسن(ع) فرمود: «لی اسوة بدی رسول الله حین عبدالله سرا و هو یومئذ فی تسعة و ثلاثین رجلاً فلما اکمل الله له الاربعین صاروا فی عدة و اطهروا امر الله فلو کان معی عدتهم جاهدت فی الله حق جهاده؛[23]

الگوی من در رهبری امت جدم رسول خدا(ص) است، آن حضرت تا زمانی که تعداد یارانش به سی و نه نفر رسیده بود مخفیانه و غیر علنی خدا را عبادت می‌کرد و به مبارزه و تبلیغ علنی روی نیارود اما از موقعی که خداوند متعال تعداد مسلمانان را به چهل نفر رساند تبلیغ دین خدا را آشکار کردند و اگر با من هم به سعداد آنها باشد در راه خدا به جهاد و مبارزة شایسته دست می‌زنم».

17. دریغ از چهل یاور راستین

علی (ع) نیز با شکایت از مظلومیت و غربت خویش فرمود: من بارها از مردم یاری خواستم اما به غیر از چهار نفر- زبیر، سلمان، ابوذر و مقداد- کسی که جواب مثبت به من نداد. سپس افزود: لو کنت وجدت یوم بویع اخوتیم اربعین رجلاً مطیعین لجاهدتهم؛[24] اگر من در زو بیعت چهل یاور گوش به فرمان و راستین داشتم با آنان مقابله و مجاهده می‌کردم.

18. حقوق همسایه

رسول گرامی اسلام به منظور سالم سازی و ایجاد رحیة اعتماد و اطمینان به همدیگر و همچنین تقویت وحدت و انس و الفت در جامعة اسلامی دربارة حدود همسایگی و رعایت حقوق آنان می‌فرماید: کل اربعین دارا جیران من بین یدیه و من خلفه و عن یمینه و عن شماله؛[25]تا چهل خانه از چهار سوی منزل یک مسلمان از رو به رو پشت سر از سمت راست و از سمت چپ، همسایة یک مسلمان به شمار می‌آید.

پیامبر (ص) ضمن بیان این پیام حکیمانه، به حضرت علی (ع) و سلمان و ابوذر و مقداد دستور داد که در میان مسلمانان ندا دهند که ای مردم! این حدود همسایگی است و: «انه الایمان لمن لم یأمن جاره بواثقه؛[26] کسانی که همسایگانشان از شر و آزار انان در امان نیستند ایمان ندارند».

19. مهلت تا چهل روز

برخی از مسلمانان که در رعایت مسائل دینی و حفظ ناموس خود اهل تسامح و تساهل هستند مورد خشم و غضب الهی قرار می‌گیرند و خداوند متعال به آنان چهل روز مهلت می‌دهد که خود و خانوادهایشان را اصلاح کنند و در صورت ادامة سهل انگاری و بی‌تفاوتی چشم و قلبشان وارونه شده و از دیدن حقیقت ناتوان می‌گردند رسول اکرم9 فرمود: «هر گاه مردی در محیط خانوادة خود عمل ناپسند و زشتی را مشاهده کند و در مورد آن حساسیت و غیرت دینی از خود نشان ندهد و اعضاء خانواده‌اش را از ارتکاب گناه و معصیت باز ندارد و درصدد اصلاح برنیاید خداوند متعال پرنده‌ای سفید را مأمور می‌کند که چهل صبح بر در خانة وی پرهایش را بگسترد و هنگام ورود و خروج آن مرد مسامحه کار، بگوید: اصلاح کن! اصلاح کن! غیرت داشته باش! غیرت داشته باش! اگر خانواده‌اش را اصلاح کرد که چه بتر و گرنه آن پرندة سفید بالهایش را به چشمهای او می‌کشد و بعد از آن وارونه می‌بیند؛ یعنی خوبیها را خوب نمی‌بیند و بدیها را بد نمی‌بیند.[27]

20. بهداشت فرزندان

پیامبر بزرگوار اسلام (ص) با اشاره به لزوم ختنه کردن نوزادان پسر می‌فرماید: اختنوا اولادکم یوم السابع فانه اطهر و اسرع لنبات اللحم فقال ان الارض تنجس ببول الاغلف اربعین یوماً؛[28] نوزادان خود را در روز هفتم ختنه کنید این عمل برای پاکیزگی و سلامت و رشد آنان تاثیر فراوان دارد و زمین از بول فردی که ختنه نشده تا چهل روز آلوده می‌ماند.

21. تسبیح حیوانات

امام صادق(ع) فرمود: حضرت داوود(ع) در یکی از شبها با حال خوشی زبور را تلاوت می‌کرد و از حالات معنوی خود لذت می‌برد آن شب به نظرش آمد که شب زنده داری خوبی داشته است و از این جهت شگفت زده شد. در آن حال قورباغه‌ای از زیر صخره‌ای از سوی خداوند متعال به سخن آمد و گفت: یا داود تجبت من شهرک لیلة و انی لتحت هذه الصخرة منذ اربعین سنة ما جف لسانی عن ذکر الله تعالی؛[29] ای داوود! آیا از شب زنده‌داری‌ات به شگفت آمده‌ای؟ من چهل سال است که در زیر این صخره زبانم به ذکر الهی مترنم است.

22. کرامت نام حضرت محمد(ص)

حضرت علی(ع) در ضمن روایتی طولانی در منقبت حضرت خاتم الانبیاء(ص) فرمود: روزی یکی از علماء یهود به حضور پیامبر(ص) آمد و سؤالات متعددی از آن حضرت پرسید و پاسخهای وافی دریافت کرد و مسلمان شد سپس الواحی بیرون آورد و در مقابل پیامبر قرار داد و گفت: این از جملة صفحات توراتی است که به حضرت موسی بن عمران(ع) نازل شده است من فضائل تو را در آنها می‌خواندم و شک می‌کردم و چهل سال تمام نام تو را پاک می‌نمودم؛ اما قسم به آن خدایی که تو را به حق راستی مبعوث فرموده است هر گاه نامت را از تورات پاک نمودم دوباره آن را در آنجا ثبت شده می‌بافتم.[30]

23. اربعین در قرآن

در برخی از آیات قرآن به واژة «اربعین» اشاره شده است، مثل: فرازی از قصه حضرت موسی(ع) که می‌فرماید: و اذ واعدنا موسی اربعین لیلة[31] به یاد آورید آن هنگامی را که یا موسی(ع) برای یافتن پیامهای آسمانی چهل شب وعده قرار گذاشتیم.

نیز می‌فرماید: و واعدنا موسی ثلثین لیلة و اتممناها بعشر فتم میقات ربه اربعین لیلة[32] و ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب، میعاد پروردگارش با چهل شب تمام شد.

قرآن کریم در مورد نافرمانی بنی اسرائیل از حضرت موسی(ع) و سرپیچی آنان از دستورات الهی و مجازات آن گروه از یهودیان با چهل سال سرگردانی می‌فرماید: فانها محرمة علیهم اربعین سنة یتیهون فی الارض فلا ناس علی القوم الفاسقین[33] این سرزمین مقدس تا چهل سال بر آنها ممنوع خواهد بود و آنان همواره در مدت چهل سال در این بیابان سرگردان هستند پس تو درباره سرنوشت این جمعیت گناهکار ناراحت نباش!

24. مجاهد دار به دوش

دعبل بن علی خزاعی، از شاعران متعهد و شجاع اهل بیت (ع) است که از دست مبارک حضرت رضا (ع) به کسب مدال افتخار و عطایای مادی و معنوی نائل شد او وصیت کرد قصیدة معروف خود به نام مدارس آیات را که در مورد تأیید اهل بیت قرار گرفت در کفس بنویسند زبان گویای وی آن چنان برنده بود که حکمرانان ستمگر را به هراس می‌انداخت.

ابن مدبر می‌گوید: روزی به دعبل گفتم: من مردی بی‌باک و با شهامت مثل تو ندیده‌ام که این چنین بی پروا در اشعار خود به زمامداران ستمگری، مثل مأمون می‌تازی و حقائق را در قالب شعرهای گویا و بلیغ به گوش مردم می‌رسانی دعبل در مقابل هشدار این مدبر با صلابت خاصی که از عشق او به اهل بیت ریشه می‌گرفت چنین گفت: یا ابا اسحاق! انی احمل خشیتی مذ اربعین سنة و لا احد من یصلبنی علیها؛[34] ای ابا اسحاق! من چوبة دار خودم را چهل سال است که با خود حمل می‌کنم اما هنوز کسی را من یافته‌ام که مرا بر آن بیاویزد.

شیعه یعنی دعبل چشم انتظار

می‌کشد بر دوش خود چل سال‌دار

شیعه یعنی همچو امثال کمیل

سر نهد بر خاک پای اهل بیت

25. ارزش عدالت گستری

امام موسی بن جعفر (ع) در تفسیر آیة «یحیی الارض بعد موتها» فرمود: خداوند زمین را با قطرات باران احیاء نمی‌کند بلکه با مردان عدالت گستر زنده می‌گرداند و این عمل از منافع مادی چهل روز باران بهتر و پرباتر است.[35]

26. هشدار به محتکران!

امام صادق (ع) به تاجرانی که برای مافع مادی خود اجناس مورد نیاز مردم را انبار کرده با قیمتهای گزاف می‌فروشند، شدیداً هشدار می‌دهد و می‌فرماید: الحکرة فی الخصب اربعون یوماً و فی الشدة و البلاء و ثلاثة ایام فمازاد علی الاربعین یوماً فی الخصب فصاحبه ملعون و ما زاد علی ثلاثة ایام فی العسرة فصاحبه ملعون؛[36] مدت احتکار جنسهای مورد نیاز مردم در روزگار فراوانی چهل چهل روز است اگر بازگرانی در ایام فراوانی جنس بیش از چهل روز و در هنگام دشواری بیش از سه روز انبار کند لعنت خدا بر او باد.

27. چله نشینی برای حاجت

مولای متقیان علی (ع) فرمود: خداوند متعال به حضرت داوود وحی کرد: انک نعم العبد لولا انک تاکل من بیت المال و لا تعمل بیدک شیئاً ای داوود! اگر از بیت المال تغذیبه نمی‌کردی و از دست رنج خودت امرار معاش می‌نمودی، چقدر بندة خوبی بودی!

حضرت داوود چهل صبح با ناله و زاری به درگاه احدیث استغاثه کرد و از خداوند خواست تا مشکل او را رفع نماید خداوند متعال نیز مقدمات آهنگری را در اختیار او گذاشت به این ترتیب حضرت داوود به کار زره سازی پرداخت او هر روز یک زره می‌ساخت و به هزار درهم می‌فروخت تا اینکه با ساختن سیصد و شصت زره که به مبلغ سیصد و شصت هزار درهم فروخت سرمایه‌ای به دست آورد و از بیت المال بی نیاز شد.[37]

28. زیارت اربعین از نشانه‌های ایمان و تشیع

امام حسن عسگری(ع) فرمود: علامات المؤمنین خمس: صلاة الاحدی و الخمسین و زیارة الاربعین و التختم فی الیمین و تعفیر الجبین و الجهر ببسم الله الرحمن الرحیم؛[38] نشانه‌های مؤمنان (شیعیان) پنج چیز است: خواندن پنجاه و یک رکعت نماز در هر روز (17 رکعت واجب و 34 رکعت نافله)

زیارت اربعین امام حسین(ع)، داشتن انگشتر در دست راست، و ساییدن پیشانی به خاک و بلند خواندن بسم الله الرحمن الرحیم در نمازها

29. چهل روز گریه بر امام حسین (ع)

امام صادق (ع) در روایتی به بیان گریه موجودات عالم بر سالار شهیدان پرداخته به زراره می‌فرماید: یا زرارة! ان السماء بکت علی الحسین (ع) اربعین صباحاً بالدم و ان الارض بکت اربعین صباحاً بالسواد و ان الشمس بکت اربعین صباحاً بالکسوف و الحمرة و ان الملائکة بکت اربعین صباحاً علی الحسین(ع)؛ ای زراره! آسمان چهل روز بر حسین (ع) خون گریه کرد و زمین چهل روز برای عزای آن حضرت گریست به تیره و تار شدن و خورشید با کسوف و سرخی خود چهل روز گریست و ملائکه الهی برای آن حضرت چهل روز گریستند.

30. فرازی از زیارت اربعین

صفوان بن مهران جمال می‌گوید:

مولایم حضرت صادق (ع) زیارت اربعین را به من آموخت و فرمود: «در روز اربعین جدم حسین (ع) را این چنین زیارت کن: السلام علی ولی الله وجبیبه» در بخشی از آن زیارت که با مضامین عالی عرفانی و معنوی بیان شده است، چنین می‌خوانیم: «و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهالة و حیرة الضلالة؛[39] خداوندا! من شهادت می‌دهم که حضرت حسین (ع) جان را در راه تو تقدیم کرد تا بندگان تو را از جهالت و بی خبری رها سازد و از حیرت و سرگردانی و گمراهی نجات دهد.

پی نوشت
 

[1] . من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج 1، ص 166، ح 472 مستدرک سفینة البحار، علی نمازی شاهرودی، ج 4 ص 64

[2] . مستدرک الوسائل، حسین نوری، ج 2، ص 471

[3] . الکافی، کلینی، ج 2، ص 509، ح 5

[4] . بحارالانوار، علامه مجلسی،  ج 90، ص 389

[5] . کشف الغطاء، کاشف الغطاء، ج 1، ص 246

[6] . الکافی، ج 2 ص 487

[7] . همان، ج 3، ص 174، ح 1

[8] . احقاف: 15

[9] . عیون اخبار الرضا(ع)، شیخ صدوق، ج 1، ص 74، ح 321

[10] . الخصال، شیخ صدوق، ج 2، ص 541، ح 14

[11] . مکارم الاخلاق، الطبرسی، ص 465

[12] . الصراط المستقیم، زین الدین العاملی النباطی، ج 2، ص 181

[13] . بحارالانوار، مجلسی، ج 13 ص 50

[14] . تاریخ یعقوبی، احمد بن یعقوب، ج 2، ص 22

[15] . کشف الغمه، علی بن عیسی الاربلی، ج 1، ص 14

[16] . الخصال، ج 2 ص 541، ح 15

[17] . مستدرک الوسائل، ج 17، ص 57

[18] . مشکاة الانوار، علامه مجلسی، ص 295

[19] . همان

[20] . مستدرک الوسائل، ج 12، ص 156 مجموعه ورام،: ابن ابی‌الفراس، ج 1، ص 35

[21] . مستدرک الوسائل، ج 12، ص 157

[22] . همان، ج 16، ص305

[23] . مستدرک الوسائل، ج 11، ص 77

[24] . همان، ص 74

[25] . وسائل الشیعه، حر عاملی، ج 12، ص 132

[26] . مستدرک الوسائل، ج 8، ص 431

[27] . الجعفریات، شیخ صدوق، ص 89

[28] . مکارم الاخلاق، ص 230

[29] . بحارالانوار، ج 61، ص 50

[30] . الخصال، ج 2، ص 356

[31] . بقره: 51

[32] . اعراف: 141

[33] . مائده: 26

[34] . العدد القویه، علی بن یوسف الحلی، ص 292

[35] . تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، ج 10، ص 146

[36] . الکافی، ج 5 ص 165

[37] . وسائل الشیعه، ج 17، ص 37

[38] . مصباح المتهجد، شیخ طوسی، ص 787

[39] . تهذیب الاحکام، ج 6 ص 113

منابع

بحارالانوار الجامعه لِدُرَرِ اخبار الائمّه الاطهار: المجلسی (م.1110ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی و موسسه الوفاء، 1403ق.

تاریخ الیعقوبی: احمد بن یعقوب (م.284ق.)، بیروت، دار صادر، 1415ق.

تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید: الطوسی (م.460ق.)، به کوشش محمد جعفر شمس الدین، بیروت، دار التعارف، 1412ق.

الجعفریات، شیخ صدوق، ...................

الخصال: الصدوق (م.381ق.)، به کوشش علی اکبر غفاری، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1416ق.

الصراط المستقیم الى مستحقّی التقدیم: زین الدین العاملی النباطی (م.877ق.)، به کوشش محمد باقر بهبودی، مکتبه المرتضویه، 1384ق.

العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه: علی بن یوسف الحلی (م.736ق.)، به کوشش سید مهدی رجایی، قم، مکتبه آیه الله شهاب الدین المرعشی النجفی، 1408ق.

عیون اخبار الرضا: الصدوق (م.381ق.)، تحقیق حسین اعلمی، بیروت، موسسه الاعلمی، 1404ق.

الکافی: کلینی (م.329ق.)، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1375ش.

کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء: کاشف الغطاء (م.1228ق.)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1422ق.

کشف الغمه فی معرفه الائمه: علی بن عیسی الاربلی (م.693ق.)، بیروت، دار الاضواء 1405ق.

مجموعه ورام: ابن ابی‌الفراس (م.605ق.)، تهران، دار الکتب الاسلامیه، بی تا.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل: حسین نوری (م.1320ق.)، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1408ق.

مستدرک سفینه البحار: علی نمازی شاهرودی (م.1405ق.)، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1419ق.

مشکاة الانوار، محمدباقر مجلسی، قم، ایران، 1389.

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد: الطوسی (م.460ق.)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، موسسه فقه الشیعه، 1411ق.

مکارم الاخلاق: الطبرسی (م.قرن 548)، به کوشش محمد حسین اعلمی، بیروت، موسسه الاعلمی، 1392ق.

من لایحضره الفقیه: الصدوق (م.381ق.)، به کوشش علی اکبر غفاری، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1404ق.

وسائل الشیعه، حر العاملی (م.1104ق.) قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، 1412ق.

آخرین اخبار جهان و منطقه را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
جدیدترین خبرها  را در کانال تلگرامی الکوثرفارسی بخوانید: (کلیک کنید)
اینستاگرام instagram.com/alkawthar.tv
از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید
آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان
صفحه ادعیه و زیارات  الکوثر فارسی
ازصفحه محرم الکوثر فارسی دیدن کنید