تهران- الکوثر:  سوره فاتحه یا حمد نخستین سوره قرآن کریم، ملقب به ام الکتاب ، از سوره‌های مکی و در جزء یک قرار دارد. این سوره از سوره‌های «قصار» است که در عین اختصار، بنا بر روایات، در معنا بزرگ و اساس قرآن است. سورهٔ فاتحه در نمازهای واجب و مستحب خوانده می‌شود و محتوای اصلی آن، توحید و سپاس خداوند است. در فضیلت این سوره آمده است، نزول آن باعث عدم نزول عذاب بر امت اسلام خواهد شد. خواندن سورهٔ حمد در رکعت اول و دوم نمازهای واجب و مستحب، واجب است. خواندن این سوره بر بالین بیمار و هنگام گذاشتن مرده در قبر، مستحب است.

معرفی

نام اصلی این سوره، به این جهت که اولین سوره قرآن است و قرآن با آن گشوده می‌گردد، فاتحة الکتاب است. این سوره نخستین سوره‌ کاملی است که بر پیامبر اسلام(ص) نازل شد. ارزش و اهمیت خاص این سوره باعث شده بیش از بیست نام برای آن ذکر شود که مشهورترینِ آنها عبارتند از: حمد، ام القرآن، سبع المثانی، کنز، اساس، مناجات، شفاء، دعا، کافیه، وافیه، راقیه(تعویذ کننده و پناه‌دهنده).

محل و ترتیب نزول

سوره حمد دو بار نازل شده است، یک بار ابتدای بعثت در مکه و بار دیگر پس از تغییر قبله در مدینه نازل شد؛ به همین جهت، به آن مثانی هم می‌گویند؛ البته از آن رو که اولین بار در مکه نازل شده، آن را سورهٔ مکی می‌خوانند. این سوره، نخستین سوره قرآن به ترتیب مصحف و بر اساس برخی روایات پنجمین سوره به ترتیب نزول و اولین سوره کامل نازل شده است.

تعداد آیات و کلمات

سوره فاتحه ۷ آیه، ۲۹ کلمه و ۱۴۳ حرف دارد. این سوره به لحاظ لفظ و حجم، از سوره‌های کوچک قرآن یا مفصلات است و در میان مفصلات نیز از سوره‌های «‌قصار‌» به شمار می‌آید. بر طبق روایات، این سوره در عین اختصار، در معنا بزرگ و «‌ام الکتاب‌» و اساس قرآن است.

اهمیت

سوره حمد در زندگی دینی و فرهنگی مسلمانان اهمیت فراوانی دارد. این سوره در نمازهای پنجگانه، ده بار بر طبق فقه امامیه و ۱۷ بار بر طبق فقه اهل سنت قرائت می‌شود. امام رضا(ع) قرائت این سوره را در ابتدای نماز به دلیل وجود تمامی خیر و حکمت دنیا و آخرت به صورت یکجا در این سوره می‌داند به صورتی که هیچ کلامی به جامعیت آن نمی‌رسد.

محتوا

محتوای اصلی سورهٔ فاتحه، توحید، سپاس خداوند، عبادت، استعانت و طلب هدایت از خدا است. در این سوره از اوصاف خدا، اوصاف و نشانه‌های بندگان صالح خدا، تبیین مسئله هدایت و صراط مستقیم در قالب دعا و ابراز تنفر از کج‌روی و گمراهی سخن به میان آمده است.اين سوره را می‌توان به دو بخش تقسيم کرد: بخشى که از حمد و ثناى خدا سخن می‌گويد و بخشى که نيازهاى بنده را مطرح می‌کند. در حدیث قدسی آمده است: من سوره حمد را ميان خود و بنده‌‏ام تقسيم كرده‌ام؛ نيمى از آن براى من، و نيمى براى بندهٔ من است.

همچنین بخوانید:

بهترین آیه قرآن چیست؟
وسيع ترين آيه قرآن
نگاهی به آیه امن یجیب
بررسی آیات مهدوی قرآن کریم
نگاهی به آیه امن یجیب
 سوره ای که باچهارقسم آغاز می شود
کدام آیه قرآن کریم به پشتیبانی خدا از پیامبر (ص) اختصاص دارد؟
 آیه ولایت دلیلی روشن بر امامت علی (ع)
 مراد از بقیه الله در قرآن کریم چه کسی است؟
   منحصر به فردترین آیه قرآن
 پیچیده ترین آیه قرآن
 راز حروف مقطعه در ابتدای سوره‌های قرآن
 

«سوره حمد» نسخه ‎ای است برای درمان همه آلام جسمی و روحی. امام صادق علیه السلام فرمودند: سوره  «حمد» سوره ای است که ابتدایش «حمد» خدا و وسطش «اخلاص» و آخرش دعا است.  از سلمة بن محمد نقل است که گفت: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: کسی که سوره حمد، او را شفا نبخشد، چیزی او را شفا نمی بخشد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: سوره حمد بر هیچ دردی خوانده نشد مگر اینکه دردش آرام می گیرد.

امیرالمومنین علیه السلام فرمود: از پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود: به تحقیق خدای متعال به من گفته: ای محمد به تو هفت آیه از مثانی و قرآن عظیم داده ایم. پس فاتحه الکتاب را جدا کرد و بر من منت گذاشت آن را در برابر قرآن عظیم قرار داد.

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: فضیلت سوره حمد مانند فضیلت حاملان عرش است، هر کس آن را قرائت کند، ثوابی مانند ثواب حاملان عرش به او داده می شود.

از پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود: به تحقیق خدای متعال به من گفته: ای محمد به تو هفت آیه از مثانی و قرآن عظیم داده ایم. پس فاتحه الکتاب را جدا کرد و بر من منت گذاشت آن را در برابر قرآن عظیم قرار داد».رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هرکس سوره حمد را قرائت کند خداوند به عدد خواندن تمام کتاب هایی که از آسمان نازل شده به او ثواب و پاداش عنایت می فرماید.

آخرین اخبار جهان و منطقه را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
جدیدترین خبرها  را در کانال تلگرامی الکوثرفارسی بخوانید: (کلیک کنید)
اینستاگرام instagram.com/alkawthar.tv
از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید
آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان
صفحه ادعیه و زیارات  الکوثر فارسی