تهران- الکوثر، سوره لقمان ذیل شرح سرگذشت لقمان و سخنان حکیمانه و اخلاقی او، به مباحثی از جمله توحید، وصف حال نیکوکاران، خصوصیات منکران و مستکبران، دعوت به تقوا و توصیف اوضاع قیامت می‌پردازد.

متن، ترجمه و فضیلت‌های سوره لقمان را بخوانید و ترجمه تصویری و ترتیل صوتی این سوره قرآنی را ببینید و بشنوید.

الم (این حروف گفته شد که اسرار الهی است). (۱)

این (قرآن عظیم و) آیات کتاب حکیم است. (۲)

که هدایت و رحمت است برای نیکوکاران عالم. (۳)

آنان که نماز به پا می‏دارند و زکات می‏دهند و به عالم آخرت کاملاً یقین دارند. (۴)

هم آنان از (لطف) پروردگار خویش به راه راستند و هم آنان رستگاران عالمند. (۵)

و برخی از مردمان (فاسد فتنه‌انگیز مانند نضر حارث) کسی است که گفتار و سخنان لغو و باطل را (مانند قصّه‏های دروغ و افسانه‏های شهوت‏انگیز مفسد اخلاق و سرود مطرب) به هر وسیله تهیه می‏کند تا (خلق را) به جهالت از راه خدا (و آموختن علوم و معارف قرآن) گمراه سازد و آیات قرآن را به تمسخر و استهزا گیرد، این مردمان (فاسد کافر) به عذاب، با خواری و ذلّت گرفتار شوند. (۶)

و هر گاه بر او تلاوت آیات ما شود چنان با غرور و تکبّر پشت گرداند که گویی هیچ آن آیات الهی را نشنید، پنداری از هر دو گوش کر است، این کس را به عذاب دردناک بشارت ده. (۷)

آنان که به خدا ایمان آوردند و به اعمال نیکو پرداختند باغ‌های پر نعمت (بهشت جاودانی) مخصوص آن‌هاست. (۸)

که در آن بهشت ابد همیشگی خواهند بود، این وعده‌ی خدا محقّق و حتمی است، و او مقتدر و آگاه است. (۹)

(سقف رفیع) آسمان‌ها را بی‏ستونی که به حسّ مشاهده کنید خلق کرده و کوه‏های بزرگ را در زمین بنهاد تا شما را نجنباند و در روی زمین انواع مختلف حیوانات را منتشر و پراکنده ساخت، و هم از آسمان آب باران فرود آوردیم و به آن آب در روی زمین نباتات پرفایده برویانیدیم. (۱۰)

این همه آفریده‌ی خداست، حال شما (مشرکان) بگویید آنان که به جز خدا (معبود شما) هستند در جهان چه آفریده‏اند؟ (هیچ نیافریده‏اند) بلکه ستمکاران (مشرک که آن‌ها را شریک خدا گرفتند) دانسته در گمراهی آشکار هستند. (۱۱)

و ما به لقمان مقام (علم و) حکمت عطا کردیم (و فرمودیم) که (بر این نعمت بزرگ) خدا را شکر کن، و هر کس شکر حق گوید به نفع خود اوست و هر که ناسپاسی و کفران کند خدا (از شکر و سپاس خلق) بی‏نیاز و (به ذات خود) ستوده صفات است. (۱۲)

و (یاد کن) وقتی که لقمان در مقام پند و موعظه به فرزندش گفت: ای پسر عزیزم، هرگز شرک به خدا نیاور که شرک بسیار ظلم بزرگی است. (۱۳)

و ما به هر انسانی سفارش کردیم که در حقّ پدر و مادر خود نیکی کن خصوص مادر که چون بار حمل فرزند برداشته و تا مدّت دو سال که طفل را از شیر باز گرفته (هر روز) بر رنج و ناتوانیش افزوده است، (و فرمودیم که) شکر من و شکر پدر و مادرت به‌جای آور، که بازگشت (خلق) به سوی من خواهد بود. (۱۴)

و اگر پدر و مادر تو را بر شرک به خدا که آن را به حق نمی‏دانی وادار کنند در این صورت دیگر آن‌ها را اطاعت مکن و لیک در دنیا با آن‌ها به حسن خلق مصاحبت کن و از راه آن کس که به درگاه من رجوع و انابه‏اش بسیار است پیروی کن، که (پس از مرگ) رجوع شما به سوی من است و من شما را به پاداش اعمالتان آگه خواهم ساخت. (۱۵)

ای فرزندم، خدا اعمال بد و خوب خلق را گر چه به مقدار خردلی در میان سنگی یا در (طبقات) آسمان‌ها یا زمین پنهان باشد همه را (در محاسبه) می‏آورد، که خدا توانا و آگاه است. (۱۶)

ای فرزند عزیزم، نماز را به پا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن و (بر این کار از مردم نادان) هر آزار بینی صبر پیش گیر، که این نشان‌های از عزم ثابت (مردم بلند همّت) در امور عالم است. (۱۷)

و هرگز به تکبّر و ناز از مردم (اهل نیاز) رخ متاب و در زمین با غرور و تبختر قدم بر مدار، که خدا هرگز مردم متکبر خودستا را دوست نمی‏دارد. (۱۸)

و در رفتارت میانه‌روی اختیار کن و سخن آرام گو (نه با فریاد بلند) که زشت‏ترین صداها صوت الاغ است. (۱۹)

آیا شما مردم به حسّ مشاهده نمی‏کنید که خدا انواع موجوداتی که در آسمان‌ها و زمین است برای شما مسخّر کرده و نعمت‏های ظاهر و باطن خود را برای شما فراوان فرموده؟ و (با وجود این) برخی از مردم از روی جهل و گمراهی و بی‏خبری از کتاب روشن (حق) در (دین) خدای متعال مجادله می‏کنند. (۲۰)

و چون به این مردم (اهل جدل و عناد) گویند که بیایید از کتابی که خدا فرستاده پیروی کنید، جواب دهند ما تنها از طریقی که پدران خود را بر آن یافته‏ایم پیروی می‏کنیم. آیا هر چند آنان را شیطان به آتش دوزخ بخواند (باز پیرو آن‌ها می‏شوند)؟ (۲۱)

و هر کس روی تسلیم و رضا به سوی خدا آرد و نکوکار باشد چنین کس به محکم‏ترین رشته‌ی الهی چنگ زده است، و (بدانید که) پایان کارها به سوی خداست. (۲۲)

(ای رسول ما) تو از کفر هر که کافر شود محزون مباش، که رجوعشان به سوی ماست و ما آنان را سخت از (کیفر) کردارشان آگه می‏سازیم، که همانا خدا از اسرار دل‌های خلق هم آگاه است. (۲۳)

اندک زمانی آن کافران را (به لذّات فانی دنیا) برخوردار می‏سازیم آن گاه (بعد از مرگ) به عذاب سختشان به ناچار گرفتار خواهیم کرد. (۲۴)

و اگر از این کافران سؤال کنی آن کیست که آسمان‌ها و زمین را آفریده؟ البتّه جواب دهند خداست. باز گو: ستایش خدای را (که کافران نیز معترفند) بلکه اکثر آن‌ها (بر این حقیقت که آفریننده‌ی جهان خداست اگر به زبان گویند به دل) آگاه نیستند. (۲۵)

هر چه در آسمان و زمین است همه ملک خداست، که خدا ذاتش بی‏نیاز و اوصافش همه پسندیده است. (۲۶)

و اگر هر درخت روی زمین (در کف نویسندگان عالم) قلم شود و آب دریا به اضافه‌ی هفت دریای دیگر مرکب گردد باز نگارش کلمات خدا (که موجودات بی‏نهایت کتاب آفرینش است) ناتمام بماند، که همانا خدا را اقتدار بی‏نهایت و حکمت بی‏پایان است. (۲۷)

خلقت و بعثت همه‌ی شما (خلایق بی‏شمار در آسانی بر خدا) جز مثل یک تن واحد نیست، که همانا خدا شنوا و بیناست. (۲۸)

آیا (ای رسول) ندیدی (و ای مردم به حسّ مشاهده نمی‏کنید) که خدا شب را در روز و روز را در شب داخل کند و خورشید و ماه را مسخّر ساخته که هر یک تا وقت معینی (و به نظم ثابت مخصوصی) گردش کنند؟ و (نمی‏دانید که) خدا به هر چه می‏کنید آگاه است؟ (۲۹)

این قدرت کامل بدین سبب است که خدای یکتا حقّ مطلق و آن‌چه به جز او به خدایی می‏خوانند همه باطل محض است و تنها خدا (که حقّ و وجود حقیقی است) بلندمرتبه و بزرگوار است. (۳۰)

آیا نمی‏بینی که چگونه کشتی به دریا به لطف و احسان خدا اسیر می‏کند تا به شما بعضی از آیات قدرتش را بنمایاند؟ همانا در این کار آیاتی (از عجایب حکمت‌های خدا) البتّه بر هر شخص صبور (در بلا) و شکرگزار (در نعمت) پدیدار است. (۳۱)

و هر گاه که (دریا طوفانی شود و) موجی مانند کوه‏ها آن‌ها را فرو گیرد در آن حال خدا را با عقیده‌ی پاک و اخلاص کامل در دین می‏خوانند و چون باز به ساحل نجاتشان رساند بعضی بر سبیل قصد (طاعت و شکر خدا) باقی مانند (و بعضی به کفر شتابند) و آیات ما را انکار نمی‏کند جز آن کس که غدّار و عهدشکن و کافر و ناسپاس است. (۳۲)

ای مردم، از خدا بترسید و بیندیشید از آن روزی که نه هیچ پدری ذره‏ای به کار فرزند آید و نه هیچ فرزندی ذره‏ای به کار پدر آید، البتّه وعده‌ی خدا حق و حتمی است، پس زنهار شما را زندگانی دنیا فریب ندهد و شیطان فریبنده شما را از (عقاب) خدا (به عفو و کرمش) سخت مغرور نگرداند. (۳۳)

همانا علم ساعت (قیامت) نزد خداست و او باران را فرو بارد و او آن‌چه (از نر و ماده و زشت و زیبا) که در رحم‌های آبستن است می‏داند و هیچ کس نمی‏داند که فردا (از سود و زیان) چه خواهد کرد و هیچ کس نمی‏داند که به کدام سرزمین مرگش فرا می‏رسد (و به خاک می‏رود)، که تنها خدا دانا و آگاه است. (۳۴)

نام‌گذاری

وجه تسمیه سوره لقمان از آیه دوازدهم آن برگرفته شده است. نام لقمان دوبار در این سوره به کار رفته و در هیچ سوره دیگری نیامده است. این سوره به دلیل آنکه حاوی اندرزهای لقمان به فرزندش است، لقمان نامیده شده است.

ترتیب و محل نزول

سوره لقمان جز سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، پنجاه و هفتمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، سی و یکمین سوره است و در جزء ۲۱ قرآن جای دارد.
 

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره لقمان ۳۴ آیه، ۵۵۰ کلمه و ۲۱۷۱ حرف دارد و هفدهمین سوره‌ای است که با حروف مقطعه آغاز کشته است و ششمین سوره از سوره‌های هفتگانه لامات است که با حروف رمزی و مقطعه «الم» آغاز می‌شوند. سوره لقمان از سوره‌های مثانی و مقداری کمتر از یک حزب است. برخی معتقدند دو آیه ۲۷ و ۲۸ این سوره در مدینه نازل شده است.
برخی از مفسران معتقدند خداوند سوره روم را با آیاتی که بر نبوت پیامبر اسلام دلالت داشته، به اتمام رسانیده و در ادامه همان مطلب، سوره لقمان را با سخن گفتن از قرآن آغاز می‌کند
در فضیلت این سوره از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است: هر که این سوره را قرائت کند، روز قیامت، حضرت لقمان، رفیق و همراه او خواهد بود و ۱۰ برابر تعداد کسانی که امر به معروف و نهی از منکر کرده‌اند، به او حسنه داده می‌شود. 

امام محمد باقر علیه‌السلام فرموده‌اند: هر کس، هر شب سوره لقمان را قرائت کند، خداوند ۳۰ فرشته را مأمور حفظ و نگهداری او از ابلیس و سپاهیان او می‌کند و اگر صبحگاه نیز این سوره را قرائت کند، تا شب در امان و حفظ الهی خواهد بود.