تهران- الکوثر: انسان مدرن در شرایط فعلی جهان که ویروس کرونا شیوع پیدا کرده، از حل مشکلات به‌ وجود آمده ناتوان شده است و در واقع فکر می‌کرد که با داشتن علم، دانش و فناوری می‌تواند هر چیزی را حل کند؛ همیشه به خود مغرور بود و در محاسبات خود، به مدیریت خدا در عالم هستی توجهی نمی‌کرد.

طرز تفکر بشر مدرن توجه به اقتصاد و سرمایه‌داری و فردمحوری است و افراد فقط به‌دنبال سرمایه‌دار شدن هستند و بعضی از آنان برای اینکه از سایر اشخاص جامعه دور باشند، جزیره‌ای می‌خرند و در آن به‌ تنهایی زندگی می‌کنند!

ویروس کرونا موجب شد که نظام فکری انسان مدرن فرو بریزد و دولت‌ها و ملت‌ها برای اینکه از این چالش و معضل جهانی فرار کنند به قرنطینه روی بیاورند البته که در این میان کشور‌های غربی از یکدیگر ماسک دزدیدند و برخی از مردم آن کشور‌ها به غارت مواد غذایی در فروشگاه‌ها پرداختند.

برای جویا شدن از نظام فکری انسان مدرن و پاسخ به بشر معاصر با استفاده از قرآن کریم، با عبدالمجید طالب‌تاش رئیس پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد اسلامی به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

ویروس کرونا چه زیان‌هایی برای بشریت به‌وجود آورده است؟

ویروس کرونا زیان‌های فردی و اجتماعی جبران‌ناپذیری برای بشریت به ارمغان آورد که آثار و پیامد‌های آن تا سالیان دراز و حتی در قرن‌های آینده بر زندگی بشر سایه‌افکن خواهد بود؛ ورود این ویروس خطرناک و خسارت‌آور به زندگی انسان‌ها در قرن بیست و یکم که با پیشرفت‌های فزاینده علمی همراه است، می‌تواند عبرت‌های بسیاری برای بشریت داشته باشد که لازم است انسان‌ها درباره آن بیندیشند و ارتباط نادرستشان با یکدیگر، با جهان و با خدا را سامان دهند و جایگاه خود را در چرخه گیتی بازآفرینی کنند.

مدیریت عالم به‌دست خدای متعال است

 انسان‌ها چه عبرتی می‌توانند از ویروس منحوس کرونا بگیرند؟

 اولین عبرت این است که بدانیم مدیریت عالم به دست خدای متعال است؛ انسان مدرن به‌دلیل پیشرفت‌های به ظاهر شگفت‌انگیز علمی، چنان مغرور شده است که ادعای مدیریت جهان می‌کند و به خیال خام خودش، تلاش می‌کند که خدا را از صحنه مدیریت جهان بیرون کند.

جریان کرونا نشان داد که قدرت بشر ناچیزتر از آن است که بتواند ادعای خدایی، جهان‌خواهی و جهان‌داری کند و بخواهد خدا را از کرسی مدیریت دنیا به زیر بکشد و خودش بر تخت مدیریت جهان بنشیند.

قرآن کریم، یادآوری می‌کند که خداوند انسان را آفریده و او را سامان بخشیده است، اما انسان بی‌جهت احساس غرور می‌کند و در برابر خداوند سرکشی می‌کند: "یَا أَیُّهَا الْإِنْسَانُ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ ﴿۶﴾ الَّذِی خَلَقَکَ فَسَوَّاکَ فَعَدَلَکَ ﴿۷﴾ فِی أَیِّ صُورَةٍ مَا شَاءَ رَکَّبَکَ ﴿۸﴾ ﴿انفطار﴾. اى انسان چه چیز تو را درباره پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته (۶) همان کس که تو را آفرید و [اندام]تو را درست کرد و [آنگاه]تو را سامان بخشید (۷) و به هر صورتى که خواست تو را ترکیب کرد (۸) "، حادثه کرونا می‌تواند عبرت بزرگی برای بشر باشد تا از غرور و خودبینی دست بکشد و سر تسلیم و تعظیم در برابر آفریدگار قادر متعال فرود آورد.

 آیا این تعبیر که انسان مدرن بار دیگر به خرافات دوران بربریت برگشته است، صحیح است؟

بله، عبرت دوم را در همین راستا توضیح می‌دهم. در عصر حاضر گناهانی رواج یافته که بعضی از آن‌ها مربوط به دوره بربریت بوده و مدت‌هاست که منسوخ شده و بشر از آن‌ها فاصله گرفته است؛ بشر مدرن، یک بار دیگر به خرافات دوران بربریت برگشته است و تلاش می‌کند آن خرافات را با نام مدرنیته دوباره احیا کند.

گناهانی مانند همجنس‌بازی به جای همسرگزینی، هم‌خانگی به جای برپایی نظام خانواده، عریان‌گردی زنان، برده‌داری مدرن توسط دنیای غرب به‌خصوص آمریکا، اصالت سود و منفعت به جای عدالت و قسط، اسراف و تبذیر فراگیر در تولید و مصرف، عادی‌سازی طلاق و گسترش آن، بی‌توجهی به یتیمان جوامع، تکیه بیش از اندازه به دانش بشری، کودک‌کشی، بیرون کردن مردم یک کشور از خانه و کاشانه خود، بدعت‌هایی مانند جهاد نکاح، کشتار نسل‌ها به اتهام مسلمانی و تنگ کردن عرصه بر دین، همگی از مظاهر خرافات و بازگشت به دوران بربریت بوده که هر یک از آن‌ها برای هلاکت یک قوم کافی است.

بیماری کووید-۱۹ هشداری به بشر مدرن بود که از گناهان مدرن و کم‌سابقه دست بکشد

قرآن مجید در آیات ۸۰ تا ۸۴ سوره بقره، داستان لوط و قوم او را بیان می‌کند که لوط درباره گناه جدید همجنس‌بازی به قوم خود هشدار داد، اما آن‌ها به جای پذیرش اندرز و دست کشیدن از گناهِ بی‌سابقه خود، لوط و ایمان‌آورندگان به او را تبعید کردند، در نتیجه خداوند بارانی از گوگرد را بر سرشان فرو فرستاد که همگی را نابود کرد و از بین برد؛ به تعبیر قرآن هرکس که با خدا و رسول او مخالفت کند نتیجه آن، گرفتار شدن به فتنه دنیوی و عذاب اخروی است. "وَ مَنْ یُشَاقِقِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ و هرکس با خدا و پیامبر او به مخالفت برخیزد قطعا خدا سخت‏ کیفر است ﴿انفال، ۱۳﴾"، بیماری کووید-۱۹، هشداری است به بشر مدرن برای اینکه از گناهان مدرن و کم‌سابقه دست بکشد و بداند که مخالفت با خدا و رسول او، نتیجه‌ای جز مشکلات دنیوی و عذاب اخروی ندارد.

 چه عبرت‌های دیگری می‌توان از این وبای مدرن گرفت؟

عبرت سوم این است که بشر، زندگی بلند و درازی به بلندای ابدیت در پیش دارد. انسان مدرن بخش دوم و مهم زندگی خود را که در عالم آخرت محقق می‌شود به‌طور کلی از یاد برده است و گمان می‌کند که همه زندگی او در همین چند روزِ دنیا خلاصه می‌شود؛ فراموشی آخرت و چسبیدن به دنیا، بداخلاقی‌های بسیاری را برای بشر مدرن به همراه آورده است.

خداوند در قرآن می‌فرماید: "یَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ، از زندگى دنیا ظاهرى را مى شناسند و حال آنکه از آخرت غافلند﴿روم، ۷﴾"، ویروس کرونا تلنگری به بشر مدرن است برای اینکه از خواب غفلت بیدار شود و سبک جدیدی از نگاه به زندگی را تجربه کند.

چهارمین عبرت این است که فساد بشر در زمینه محیط زیست بیش از اندازه شده و گسترش فساد موجب به هم خوردن تعادل جهان شده است؛ آنچه امروزه از گسترش سیل، سونامی، آتش‌سوزی جنگل‌ها، زلزله و بیماری و امثال آن در جهان مشاهده می‌شود، چیزی جز محصول و نتیجه فساد بشر در زمین نیست.

به تعبیر قرآن: "ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ. به سبب آنچه دست‌هاى مردم فراهم آورده فساد در خشکى و دریا نمودار شده است تا [سزاى]بعضى از آنچه را که کرده‏‌اند به آنان بچشاند، باشد که بازگردند ﴿روم، ۴۱﴾"، حادثه کرونا هشداری به بشر است تا به خود آید و از همه رفتار‌های ویرانگر در زمین دست بردارد و بیش از این در جهت تخریب محیط زیست تلاش نکند.

انسان مدرن امروزی فکر می‌کرد که می‌تواند همه مشکلات بشری را حل کند، اما چه شده که در موضوع کرونا ناتوان است؟

 پاسخ این سوال را در قالب عبرت پنجم اینگونه توضیح می‌دهم که خداوند عقل و خرد را به بشر ارزانی داشته تا با استفاده از آن علم و دانش بشری را گسترش دهد و به‌عنوان مکمل وحی برخی از مشکلات مادی خود را حل کند؛ پیشرفت علم، دانش و دستاورد‌های اخیر آن که با شتابندگی و سرعت همراه بود سبب غفلت انسان مدرن از بخش دوم یعنی وحی شد.

جریان کرونا ضعف دانش بشری را آشکار کرد

به‌گونه‌ای که بشر گمان کرد به کمک علم و دانش خود می‌تواند تمام نیاز‌های خود را مرتفع کند و دیگر نیازی به وحی ندارد، قرآن کریم یادآوری می‌کند که خداوند به انسان علم آموخته است، اما انسان وقتی احساس نیاز کند سر به طغیان و سرکشی بر می‌دارد: "عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ ﴿۵﴾ کَلَّا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَیَطْغَى ﴿۶﴾ أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَى ﴿علق، ۷﴾، آنچه را که انسان نمى‏‌دانست [به‌تدریج به او]آموخت (۵) حقا که انسان سرکشى می‌کند (۶) همین که خود را بى ‏نیاز پندارد (۷) ".

جریان کرونا ضعف دانش بشری را آشکار کرد تا انسان بداند که هرگز نمی‌تواند با تکیه بر علم و دانش خود زندگی بر کره خاکی را پیش ببرد و در مسیر پرخطر زندگی نیازمند قدرت برتر و تکیه‌گاهی مستحکم‌تر از علم دارد و آن قدرت برتر، کسی نیست جز خداوند یکتا و بی‌همتایی که انسان را آفریده و جهان را تدبیر می‌کند.

عبرت ششم و هفتم کرونا برای انسان معاصر از دیدگاه قرآن

 عبرت ششم این است که بشر در سایه پیشرفت‌های علمی به دستاورد‌هایی رسیده است که این پیشرفت‌ها باید در جهت رفاه عمومی و سلامت اجتماعی قرار بگیرد، اما انسان معاصر نه تنها پیشرفت‌ها را برای منفعت عمومی استفاده نکرده بلکه از آن سوء استفاده کرده و به‌عنوان ابزاری برای ظلم و ستم در دست کشور‌های قدرتمند قرار داد تا به‌وسیله آن حقوق ملت‌های ضعیف را پایمال کند.

قرآن کریم به انسان‌ها هشدار می‌دهد‌ای کاش می‌دانستید که نتیجه ظلم و ستم در هر جامعه‌ای گرفتار شدن مردم آن جامعه به عذاب الهی است: "وَلَوْ یَرَى الَّذِینَ ظَلَمُوا إِذْ یَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِیعًا وَأَنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعَذَابِ ﴿البقره،۱۶۵﴾، کسانى که ستم کرده‌اند اگر مى‏‌دانستند هنگامى که عذاب را مشاهده کنند تمام نیرو [ها]از آن خداست و خدا سخت‏ کیفر است (۱۶۵) ".

قرآن در آیه دیگری هشدار می‌دهد که مواظب ستم‌های اجتماعی باشید؛ زیرا اگر ظلم و ستم اجتماعی زیاد شود و عذاب الهی برسد تنها ستمگران مشمول عذاب نمی‌شوند؛ بلکه همه مردم جامعه را در برمی‌گیرد: "وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْکُمْ خَاصَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ ﴿انفال، ۲۵﴾، و از فتنه‏‌اى که تنها به ستمکاران شما نمى رسد بترسید و بدانید که خدا سخت‏ کیفر است (۲۵) "، ویروس کرونا می‌تواند هشداری باشد به انسان معاصر تا از این همه ظلم و ستم اجتماعی دست بکشد و در جهت عدالت اجتماعی گام بردارد.

هفتمین عبرت این است که انسان معاصر زیاده‌خواه شده است و جوامع هر روز از طریق تبلیغات جهانی برای مصرف بیشتر به مسابقه با یکدیگر می‌پردازند، این رویکرد سبب شده یکی از مؤلفه‌های مهم پیشرفت معنوی یعنی قناعت رنگ ببازد و روح این فضیلت اخلاقی از بین برود و تکاثر و زیاده‌طلبی گسترش یابد.

چیزی که قرآن بر مذمت آن تأکید می‌ورزد: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ ﴿۱﴾ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ ﴿۲﴾ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۳﴾ ثُمَّ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۴﴾ کَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ ﴿۵﴾ لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ ﴿۶﴾ ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَیْنَ الْیَقِینِ ﴿۷﴾ ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ ﴿۸﴾ به نام خداوند رحمتگر مهربان. تفاخر به بیشتر داشتن، شما را غافل داشت (۱) تا کارتان [و پایتان]به گورستان رسید (۲) نه چنین است زودا که بدانید (۳) باز هم نه چنین است زودا که بدانید (۴) هرگز چنین نیست اگر علم‏الیقین داشتید (۵) به یقین دوزخ را می‌بینید (۶) سپس آن را قطعا به عین‏الیقین درمى‏‌یابید (۷) سپس در همان روز است که از نعمت [روى زمین]پرسیده خواهید شد ۸"، بنابراین بیماری کرونا می‌تواند بیدارکننده بشریت باشد تا دست از این همه زیاده‌خواهی بردارد و به سمت قناعت در تولید و مصرف برود.
منبع: خبرگزاری جوان

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید