تهران- الکوثر : تفاوت جایگاه حضرت مریم( سلام الله علیها ) در قرآن و کتاب مقدس در چیست؟
پاسخ اجمالی
تورات، انجیل و قرآن کریم کتاب‌هایی هستند که از سوی خداوند -توسط انبیا- به بشر عرضه شده‌اند. به اعتقاد ما مسلمانان قرآن تا به امروز مصون از هرگونه خطا و تحریفی بوده است، ولی تورات و انجیل که امروزه در یک کتاب، به عنوان کتاب مقدس خوانده می‌شود، دچار تحریفاتی شده و درست و نادرست در آن به هم گره خورده‌اند. البته با وجود تحریف، بسیاری از موارد موجود در کتاب مقدس را می‌توان تأیید کرد و الهی بودن برخی از آیات آن به وضوح قابل مشاهده است.
در مورد داستان مریم( سلام الله علیها ) قرآن و کتاب مقدس نیز هم‌خوانی‌های بسیاری دارند و تنها در برخی موارد با هم اختلاف دارند.
در یک نگاه کلی می‌توان جایگاه مریم( سلام الله علیها ) در قرآن و کتاب مقدس را این‌گونه بیان کرد:
حضرت مریم( سلام الله علیها ) در قرآن مستقلاً اعتبار و منزلتی دارد، آیات قرآن به وضوح می‌فرمایند که مریم( سلام الله علیها ) بدون عیسی( علیه السلام ) نیز شخصیتی با فضیلت است. قرآن کریم در آیات بسیاری این مطلب را تأیید می‌کند. اما این نگاه در کتاب مقدس وجود ندارد. در کتاب مقدس تنها زمانی مریم( سلام الله علیها ) مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرد که سخن و مسئله‌ای از حضرت عیسی( علیه السلام ) در میان باشد. البته ما منکِر شخصیت مریم( سلام الله علیها ) در نگاه کتاب مقدس نیستیم؛ زیرا او کاملاً مورد احترام و قدیس برای مسیحیان است، اما نکته مورد تأکید ما این است که مریم( سلام الله علیها ) به جهت مادر بودن برای عیسی( علیه السلام ) این چنین ارزشی را پیدا کرده است، ولی در قرآن مریم بدان جهت که مریم بوده، ارزشمند است، نه از آن‌رو که مادر حضرت عیسی( علیه السلام ) است.
پاسخ تفصیلی
تورات، انجیل و قرآن کریم کتاب‌هایی هستند که از سوی خداوند -توسط انبیا- به بشر عرضه شده‌اند. به اعتقاد ما مسلمانان قرآن تا به امروز مصون از هرگونه خطا و تحریفی بوده است، ولی تورات و انجیل که امروزه در یک کتاب، به عنوان کتاب مقدس خوانده می‌شود، دچار تحریفاتی شده و درست و نادرست در آن به هم گره خورده‌اند. البته با وجود تحریف، بسیاری از موارد موجود در کتاب مقدس را می‌توان تأیید کرد و الهی بودن برخی از آیات آن به وضوح قابل مشاهده است.
قرآن و کتاب مقدس اشتراکات و اختلافاتی با یکدیگر دارند. گاه هر دو بر موضوعی تأکید دارند؛ گاه در مسئله‌ای اختلاف دارند. ما مسلمانان، قرآن را اصل می‌دانیم و تنها مواردی که تضاد با قرآن نداشته باشد را می‌پذیریم.
در داستان حضرت مریم( سلام الله علیها ) نیز همین سیاق وجود دارد؛ برخی قسمت‌ها کاملاً با یکدیگر همخوانی دارند، در برخی قسمت‌ها، هر یک بحثی جداگانه را مطرح می‌کنند و دیگری در مورد آن ساکت است. اما در مورد این داستان، تناقضی بین این دو وجود ندارد.
حال داستان را از ابتدا با توجه به هر دو کتاب نقل می‌کنیم:
در مورد تولد حضرت مریم( سلام الله علیها ) کتاب مقدس مطلبی ندارد، بلکه قدیمی‌ترین داستان در مورد مریم، اشاره به حامله شدن ایشان است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد. اما قرآن داستان مریم( سلام الله علیها ) را از تولد او و نذر مادرش بیان می‌کند: «[یاد کنید] هنگامى که همسر عمران گفت: پروردگارا! براى تو نذر کردم که آنچه را در شکم خود دارم [براى خدمت خانه تو از ولایت و سرپرستى من] آزاد باشد، بنابراین از من بپذیر یقیناً تو شنوا و دانایى. زمانى که او را زایید، گفت: پروردگارا! من او را دختر زاییدم. و خدا به آنچه او زایید داناتر بود و آن پسر [که زاییدن او را آرزو داشت، در کرامت، عظمت، ارزش و شخصیت] مانند این دختر نیست [پس در مقام نام گذاریش گفت:] البته من نامش را «مریم» نهادم، و او و فرزندانش را از خطرات مهلک و وسوسههاى بنیان برانداز شیطان رانده شده به پناه تو مىآورم. پس پروردگارش او را به صورت نیکویى پذیرفت، و به طرز نیکویى نشو و نما داد».[۱]
طبق نذر مادر، مریم( سلام الله علیها ) برای خدمت در معبد، به آن‌جا برده شد و از علما و بزرگان بنی اسرائیل خواسته شد تا سرپرستی او را بر عهده گیرند.[۲] از آن‌جا که مریم فرزند عمران و از خانواده بزرگی بود، برای کفالت و سرپرستی او مدّعیانی پیدا شد، تا این‌که قرعه انداختند و این قرعه به نام زکریا( علیه السلام ) در آمد و او در حالی‌که فرزندی نداشت، سرپرستی مریم( سلام الله علیها ) را به عهده گرفت.[۳] حضرت مریم به بیت المقدس رفت و در قسمت شرقی آن‌جا محوطه‌ای را برای خود آماده ساخت و در آن‌جا به عبادت پرداخت.[۴] وی در این دوران مورد لطف و عنایت الهی قرار گرفت به گونه‌ای که هرگاه زکریا در محل عبادت او حاضر می‌شد، طعام‌هایی را در نزد او می‌دید و مریم( سلام الله علیها ) در جواب این سؤال که اینها را از کجا آورده‌ای می‌گفت: اینها از جانب خداوند است.[۵]
اینها موارد گفته شده در قرآن کریم بود، اما کتاب مقدس برای این دوره از زندگی مریم، مطلبی را بیان نمی‌کند.
داستان مریم( سلام الله علیها ) در کتاب مقدس، با بشارت تولد حضرت عیسی( علیه السلام ) به مریم( سلام الله علیها ) آغاز می‌شود که در قسمت گفت‌وگوی جبرئیل و مریم، خواهد آمد. این بشارت را قرآن نیز یادآوری می‌کند: «(به یاد آورید) هنگامى را که فرشتگان گفتند: اى مریم! خداوند تو را به کلمه‌اى [وجود با عظمتى] از طرف خودش بشارت می‌دهد که نامش مسیح، عیسى پسر مریم است در حالى‌که در این جهان و جهان دیگر، صاحب شخصیّت خواهد بود و از مقرّبان (الهى) است».[۶]
گفت‌وگویی میان مریم( سلام الله علیها ) و روح القدس که همان جبرئیل است، وجود دارد که در قرآن و کتاب مقدس، شباهت‌های بسیاری میان آنها وجود دارد و حتی شبیه‌ترین بخش از داستان حضرت مریم( سلام الله علیها ) است که میان این دو کتاب همخوانی وجود دارد: «و ما روح خود را به سوى او فرستادیم، پس براى او [به صورت] بشرى خوش اندام و معتدل نمودار شد. مریم گفت: همانا من از تو به [خداى] رحمان پناه مىبرم، اگر پرهیزکار هستى [از من فاصله بگیر.] گفت: جز این نیست که من فرستاده پروردگار تو هستم براى آنکه پسرى پاک و پاکیزه به تو ببخشم. گفت: چگونه براى من پسرى خواهد بود در حالى که نه هیچ بشرى با من ازدواج کرده است و نه بدکار بودهام. گفت: چنین است [که گفتى، ولى] پروردگارت فرموده است: این کار بر من آسان است».[۷] در ادامه معجزاتی که برای مریم( سلام الله علیها ) هنگام وضع حمل رخ داد را بیان می‌کند.[۸] «جبرئیل فرشته از جانب خدا … فرستاده شد، نزد باکره‌ای … و نام آن باکره مریم( سلام الله علیها ) بود. پس فرشته نزد او داخل شد و گفت: … ای مریم! ترسان مباش، زیرا نزد خداوند نعمت یافته‌ای و اینک حامله شده پسری خواهی زایید و او را عیسی( علیه السلام ) خواهی نامید … مریم به فرشته گفت: این چگونه می‌شود و حال آنکه مردی را نشناخته‌ام؟ فرشته در جواب وی گفت: روح القدس بر تو خواهد آمد و قوت حضرت اعلی بر تو سایه خواهد افکند … ».[۹]
قرآن و کتاب مقدس مریم( سلام الله علیها ) را در زمان حامله شدن عیسی( علیه السلام )، دختر باکره می‌دانستند: «مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا»؛[۱۰] «جبرئیل فرشته از جانب خدا … فرستاده شد، نزد باکره‌ای … و نام آن باکره مریم بود».[۱۱] اما بر اساس کتاب مقدس، مریم( سلام الله علیها ) اگرچه باکره بود ولی نامزدی داشت که نامش یوسف بود: «مریم به یوسف نامزد شده بود، قبل از آنکه با هم در آیند، او را از روح القدس حامله یافت».[۱۲] به همین جهت، داستان‌هایی را نقل می‌کند که یوسف(شوهر مریم) وقتی حامله شدن مریم را دید گمان برد که مریم به او خیانت کرده، لذا خواست او را رها کند ولی در خواب، فرشته الهی بر او ظاهر گشته و بر او واقعیت را بیان داشت تا در نهایت مریم در نزد او باقی بماند.[۱۳] اما قرآن به این مباحث نمی‌پردازد.
از سیاق آیات قرآن به خصوص «وَ لَمْ یَمْسَسْنی بَشَر»[۱۴] بر می‌آید که در زمان حامله شدن به عیسی( علیه السلام ) او با کسی نامزد نبود. در قرآن آمده وقتی مریم( سلام الله علیها )، عیسی( علیه السلام ) را به دنیا آورد، به شدت توسط یهودیان مورد تهمت قرار گرفت؛ لذا روزه سکوت گرفته و به إذن الهی عیسی( علیه السلام ) در زمان کودکی لب به سخن می‌گشاید و بی‌گناهی مادر خود را به اثبات می‌رساند. [۱۵] در مورد شوهر داشتن مریم( سلام الله علیها ) بعد از تولد عیسی( علیه السلام ) نیز قرآن حرفی نمی‌زند و بیان نمی‌کند که او تا آخر عمر چه کرده است؛ لذا نمی‌توان به صورت قطعی مطلبی را در این مورد از قرآن استشهاد کرد.
کتاب مقدس برای عیسی( علیه السلام ) برادرانی ذکر می‌کند که مادرشان مریم( سلام الله علیها ) بوده است؛ بنابراین، کتاب مقدس دلالت دارد که بعد از تولد عیسی( علیه السلام ) زندگی مریم و یوسف ادامه داشته و حتی فرزندانی از این زندگی به وجود آمده است.[۱۶] البته این برادران از مؤمنان واقعی به عیسی( علیه السلام ) نبوده‌اند و کمی نگاه منفی به اینان وجود دارد.[۱۷]
قرآن تنها چند روز اول زندگی عیسی( علیه السلام ) با مادرش را بیان می‌کند و از دوران نوجوانی و جوانی عیسی( علیه السلام ) که در کنار مادرش بوده سخن بسیار اندکی به میان می‌آورد.[۱۸] اما کتاب مقدس، روز‌های اول زندگی عیسی( علیه السلام ) را با تفصیل ذکر می‌کند. داستان‌های بسیاری مانند دیدن ستاره عیسی( علیه السلام ) توسط زرتشتیان،[۱۹] رفتن چوپانان به زیارت عیسی بنابر دستور فرشته وحی،[۲۰] پدر و مادر عیسی( علیه السلام ) او را در هشتمین روز تولد برای انجام ختنه و قربانی به اورشلیم بردند،[۲۱] سؤال و جواب او با علمای دین در دوازده سالگی در اورشلیم[۲۲] و … که در تمام اینها رد پاهای مختصری از مریم( سلام الله علیها ) نیز وجود دارد.
اما در یک نگاه کلی؛ مریم( سلام الله علیها ) از نگاه قرآن با مریم( سلام الله علیها ) در کتاب مقدس تفاوت دارد.
مریم( سلام الله علیها ) در قرآن مستقلاً دارای اعتبار و منزلت است:
«و به یاد آر زمانى را که ملائکه گفتند: اى مریم! بدان که خدا تو را براى اهدافى که دارد انتخاب و از میان همه زنان عالم برگزید، اى مریم! براى پروردگارت عبادت و سجده کن و با سایر رکوع کنندگان رکوع کن».[۲۳]
«و پسر مریم و مادرش را نشانه [قدرت و رحمت خود] قرار دادیم و آن دو را در سرزمینى بلند که [داراى] جایگاهى مستقر [و امن] و آبى روان بود، جاى دادیم».[۲۴]
اما در کتاب مقدس، ارزشمندی و اعتبار مریم( سلام الله علیها ) به جهت عیسی( علیه السلام ) است.
قرآن کریم، عیسی( علیه السلام ) را فرزند مادرش معرّفی می‌کند: «الْمَسیحَ ابْنَ مَرْیَم»[۲۵] «عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ»[۲۶] اما در دو جای کتاب مقدس نسب‌نامه عیسی( علیه السلام ) را بیان می‌دارد و نسب او را به شوهر مریم( سلام الله علیها ) بر می‌گرداند[۲۷] با این‌که اذعان دارد یوسف پدر واقعی عیسی( علیه السلام ) نیست.
این آیات به همراه آیاتی که قبلاً ذکر شد، به روشنی نشان می‌دهند که مریم( سلام الله علیها ) بدون عیسی( علیه السلام ) نیز شخصیتی با فضیلت و ارزشمند دارد. اما این نگاه در کتاب مقدس وجود ندارد و تنها زمانی مریم( سلام الله علیها ) مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرد که سخن و مسئله‌ای از عیسی( علیه السلام ) در میان باشد. البته این به معنای انکار شخصیت مریم( سلام الله علیها ) در کتاب مقدس نیست؛ زیرا او کاملاً مورد احترام و قدیس برای مسیحیان است، اما نکته مهم این است که، حضرت مریم( سلام الله علیها ) به جهت مادر بودن برای عیسی( علیه السلام ) این چنین ارزشی را پیدا کرده است، ولی در قرآن کریم، مریم( سلام الله علیها ) بدان جهت که مریم( سلام الله علیها )، مریم است، ارزشمند است و این ارزش به سبب اعمال و کردار او است نه تنها به جهت مادر عیسی بودن.
منبع: رسانه7
برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید
از صفحه ندای نور الکوثر فارسی هم دیدن کنید
سه شنبه 14 آبان 1398 - 8:8:1