تهران – الکوثر: منظور از علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ در زیارت عاشورا كه گفته می شود: «السلام علی علی بن الحسین» ، علی اكبر است که در عاشورا به شهادت رسید؛ زیرا ما در زیارت عاشورا بر شهدای كربلا سلام می فرستیم و از اولاد امام حسین ـ علیه السّلام ـ تنها علی اكبر در كربلا به شهادت رسید و اگر گفته شود كه علی اصغر هم در كربلا به شهادت رسید، در جواب می گوییم: از علی اصغر در مقاتل به عبدالله رضیع یاد شده است، نه علی اصغر.[1]

همچنین وقتی ابن زیاد در دارالاماره چشمش به امام سجاد افتاد، پرسید : چه نام داری؟

حضرت پاسخ داد : علی بن الحسین.

ابن زیاد گفت: مگر خدا علی بن الحسین را نكشت ؟!

امام سجاد فرمود: «كان لي اخ اكبر مني یسمی علیاً قتله الناس» ؛ «برادر بزرگ تری داشتم كه اسم او علی بود و مردم او را كشتند».[2]

این خود قرینه ای است بر این كه منظور از علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ در زیارت عاشورا همان است که در کربلا به شهادت رسیدند.

چرا از علی اکبر به عنوان ولی الله ذكر شده است؟

ولی در اصل از ماده «ولی، یلی» گرفته شده كه به معنی نبودن واسطه میان دو چیز و نزدیكی و پی در پی بودن آنهاست. به همین دلیل به هر چیزی كه نسبت به دیگری قرابت و نزدیكی داشته باشد ، خواه از نظر مكان یا زمان یا نسب و یا مقام، «ولی» گفته می شود؛ استعمال این كلمه به معنی سرپرست و دوست و مانند اینها نیز از همین جا است.

بنابراین اولیاء خدا كسانی هستند كه میان آنان و خدا حائل و فاصله ای نیست، حجاب از قلب شان كنار رفته و در پرتو نور معرفت و ایمان و عمل پاك خدا را با چشم دل چنان می بینند كه هیچ گونه شك و تردیدی به دل های شان راه نمی یابد و به خاطر همین آشنائی با خدا ـ كه وجود بی انتها و قدرت بی پایان و كامل مطلق است ـ ما سوای خدا در نظرشان كوچك و كم ارزش و ناپایدار و بی مقدار است.[3]

بنابر آنچه گذشت به دوستان خدا هم چون به خدا نزدیك هستند «ولی الله» گفته می شود و این واژه اختصاصی به امام معصوم ندارد ـ هر چند امام معصوم مصداق كمال آن است ـ چنانكه خداوند متعال در مورد دوستان خود ـ اعم از امام و غیر امام ـ می فرماید:

«الا انَّ اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون»[4] ؛

«آگاه باشید اولیا(دوستان) خدا نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند».

در مقابل به دوستان و یاران شیطان نیز اولیاء گفته شده است. چنانكه قرآن می فرماید:

«فَقاتِلُوا أَوْلِیاءَ الشَّیطانِ»[5] ؛

«پس شما با یاران شیطان، پیكار كنید.»

استعمال«ولی الله» درباره علی اكبر ـ علیه السّلام ـ به جهت آن است كه ایشان از دوستان خدا و از یاوران دین خدا می باشد. و معنای «السلام علیك یا ولی الله»[6] كه در زیارت آن حضرت آمده است این است كه سلام بر تو ای دوستدار خدا و یاور دین خدا. و مؤید این مطلب آن است كه در زیارت سایر شهدا می خوانیم :

«السلام علیكم یا اولیاء الله و احبائه»[7] ؛ «سلام بر شما ای اولیا (دوستداران و یاوران) خدا».

و ما می دانیم كه سایر شهدا قطعاً امام نبوده اند ، بلكه بسیاری از آنان حتی فرزند امام هم نبوده اند و با این حال به آنان «اولیاء الله» گفته شده است.

نتیجه:

منظور از «علی بن الحسین» كه در زیارت عاشورا آمده است علی اكبر ـ علیه السّلام ـ می باشد و خطاب به ایشان با عنوان ولی الله، در موقع زیارت آن حضرت به جهت این است كه آن شهید والا مقام از دوستان خدا و یاوران دین خدا است و هرگز این عنوان بر امامت ایشان دلالت نمی كند. و هیچ كسی هم به امامت ایشان قائل نشده است. و اصلاً به اعتقاد شیعیان امامان دوازده تن می باشندكه نام شان مشخص است و از طرف خدا و پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ معین شده اند كه علی اكبر ـ علیه السّلام ـ جزء آنان نیست. بنابراین ولی الله بودن علی اكبر ـ علیه السّلام ـ از باب دوستدار خدا و یاور دین خدا بوده است نه از باب امامت.

پی نوشتها:

[1] . رک : شیخ مفید ؛ الارشاد، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، 1399 ق ، ص 253 . ورک : قمی ، عباس ؛ نفس المهموم، قم ، مكتبة بصیرتی ، 1405 ق ، ص 524.

[2] . عبد الرزاق مقرم ؛ مقتل الحسین ـ علیه السّلام ـ ، بیروت ، دارالكتاب الاسلامی، چاپ پنجم، ص 325 و جذوه ای از شرارة عشق حسین ـ علیه السّلام ـ ، حاج عباس راسخی نجفی، بی جا،: چاپ اول، 1369، ص 80.

[3] . مکارم شیرازی ، ناصر ؛ تفسیر نمونه، تهران ، دارالكتب الاسلامیة، 1363ه . ش ، ج 6، ص 333.

[4] . یونس / 62.

[5] . نساء / 76.

[6] . قمی ، عباس ؛ مفاتیح الجنان، بی جا ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم، 1372، ص 786، (قسمت پایانی زیارت امام حسین ـ علیه السّلام ـ).

[7] . همان .

منبع: اندیشه قم