تهران- الکوثر:  آیا ارواح می توانند به دنیا مراجعت کنند. آیا آنها ما و اعمال ما را می بینند؟

به دو روایت از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و امام صادق علیه السلام در این زمینه توجه کنید:

فَوَ الَّذی نَفْسُ محمَّدٍ بیده، لو یرَونَ مکانَهُ و یسْمَعونَ کلامَهُ، لَذَهَلُوا عَنْ مَیتِهم وَ لَبَکوا عَلی نُفُوسِهِم، حتّی اذا حملِ المیتُ علی نعشه رَفْرَفَ روحَهُ فوق النَّعشِ و هو ینادی یا اهلی و یا وُلدی لا تَلْعِبَنَّ بکم الدّنیا کما لَعِبَتْ بی، فجمعتُ المالَ مِنْ حِلِّه وَ غَیرِ حِلِّهِ ثُمَّ خَلَفْتُهُ لِغَیری، فالمهنا له و التَّبِعَةُ علی، فاحذروا مثل ما حَلَّ بی.[1]

به خدائی که نفس محمد در قبضه قدرت اوست اگر جایگاه او را می دیدند و صدایش را می شنیدند، میتشان را ترک می کردند و به حال خود می گریستند.

وقتی میت بر تابوتش حمل می شود، روحش بر تابوت بال می گشاید، و فریاد می زند، ای خانواده ام، ای فرزندانم، دنیا چنانچه با من بازی کرد با شما بازی نکند، من مال را از راه حلال و حرام جمع کردم و آن را برای غیر خود به جا گذاشتم، خوشی آن اموال برای آنها و وبالش بر من است. پس از دنیا به جهت آنچه بر من رفت بر حذر باشید.

انَّ المؤمنَ لِیزُورُ اهْلَهُ فَیری ما یحِبُّ و یسْتَرُ عَنْه ما یکرَهُ وَ انَّ الْکافِرَ لَیزُورُ اهْلَهُ فیری ما یکرَهُ و یسْتَرُ عَنْه ما یحِبُّ.[2]

مومن اهل خود را می بیند، خوبیها را درک و بدیها را متوجه نمی شود ولی کافر بدیها را می بیند و خوبیها را نمی تواند ببیند.

روح چه وقت می تواند به دنیا هبوط کند؟

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

ما مِنْ مؤمنٍ وَ لا کافرٍ الّا و هو یأتی اهْلَهُ عند زوالِ الشَّمْسِ فاذا رأی اهلَهُ یعْمَلُونَ بِالصّالِحات حَمِداللّهُ علی ذلک و اذْ رأی الکافِرُ اهْلَهُ یعْمَلُونَ بالصّالِحاتِ کانت علیه حَسْرَةً.[3]

مومن و کافری نیست که هنگام زوال شمس نزد اهل خود می آید، چون مومن اهلش را در حال عمل صالح ببیند خدا را شکر می کند و چون کافر اهلش را مشغول عمل صالح ببیند، حسرت می خورد.

البته هبوط به دنیا به اندازه قدر و منزلت اموات صورت می گیرد.

امام صادق علیه السلام در ذیل روایت گذشته می فرماید:

وَ مِنْهُمْ مَنْ یزُورُ کلَّ جُمُعَةٍ وَ مِنْهُمْ مَنْ یزُورُ عَلی قَدْرِ عَمَلِهِ.[4]

برخی هر جمعه و برخی به قدر اعمالش می توانند اهلش را زیارت کنند.

امام کاظم علیه السلام در جواب سئوال اسحاق بن عمار که پرسید میت چه مقدار اهلش را زیارت کند؟ فرمودند:

فِی الْجُمُعَةِ وَ فِی الْشَّهْرِ وَ فِی السَّنَةِ عَلی قَدْرِ مَنْزِلَتِهِ.[5]

در جمعه و ماه و سال به مقدار منزلت و جایگاهش.

هم او از امام کاظم علیه السلام پرسید: آیا روح مؤمن، اهلش را زیارت می کند؟ امام پاسخ مثبت داد، اسحاق پرسید: چه مقدار؟ امام فرمودند:

عَلی قَدْرِ فَضائِلِهِمْ، مِنْهُمْ مَنْ یزُورُ فی کلِّ یوْمٍ وَ مِنْهُمْ مَنْ یزُورُ فِی کلِّ یوْمَینِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یزُورُ فِی کلِّ ثَلاثَةِ ایامٍ.

به مقدار فضائل و مرتبه اش، برخی هر روز، برخی هر دو روز و برخی هر سه روز.

امام در بین سخنانش فرمودند:

وَ ادْناهُمْ مَنْزِلَةً یزُورُ کلَّ جُمُعَةٍ.

کمترین آنها هر هفته یک بار اهلش را زیارت می کند. راوی پرسید:

در چه لحظه ای به دیدار اهل خود می آیند. امام علیه السلام فرمودند:

عِنْدَ زَوالِ الشَّمْسِ وَ مِثْلِ ذلک.[6]

موقع زوال شمس و مثل آن.

اسحاق پرسید: ارواح به چه صورتی می آیند؟ امام علیه السلام فرمود:

فی صُورَةِ الْعُصْفُورِ اوْ اصْغَرَ مِنْ ذلک فَیبْعَثُ اللّهُ تَعالی مَعَهُ مَلَکاً فَیرِیهِ ما یسُرُّهُ وَ یسْتُرُ عَنْهُ ما یکرَهُ فَیری ما یسُرُّهُ و یرْجِعُ الی قُرَّةِ عَینٍ.[7]

به صورت گنجشک یا کوچکتر از آن، خداوند با او ملکی می فرستد و هرچه روح را مسرور کند به او نشان می دهد و هرچه او را غمگین می کند از او می پوشاند و او هرچه مسرورش کند و موجب نور چشمش شود می بیند.

مطابق روایت دیگری، اسحاق می پرسد: ارواح به چه صورتی به زیارت اقوام خود می آیند. امام صادق علیه السلام می فرماید:

فی صُورَةِ طائرٍ لَطیفٍ یسْقُطُ علی جُدُرِهِم و یشْرِفُ عَلَیم فَانْ رَآهُمْ بِخَیرٍ فَرِحَ وَ انْ رَآهُمْ بِشَرٍّ وَ حاجَّةٍ، حَزِنَ وَ اغْتَمٍ.[8]

به صورت پرنده ای لطیف، بر دیوارها می نشیند و آنان را می بیند، اگر آنان را در حال عمل خیر ببیند، خوشحال می شود و چون چیزی بد بنگرد، محزون و غمگین می شود.

عبدالرحیم قیصر نیز می گوید: به امام کاظم علیه السلام گفتم: آیاروح مومن اهلش را دیدار می کند؟

نَعَمْ یسْتَأذَنُ رَبَّهُ فَیأذَنُ لَهُ فَیبْعَثُ مَعَهُ مَلَکینِ فَیأتیهِمْ فی بَعْضِ صُوَرِ الطَّیرِ، یقَعُ فی دارِهِ، ینْظُرُ الَیهِمْ وَ یسْمَعُ کلامَهُمْ.[9]

بلی، روح از خداوند اذن می گیرد و خداوند اجازه اش می دهد و دو ملک را با او روانه می دارد و به صورت برخی پرندگان نزد اقوام خود می آید و بر خانه اش می نشیند، به اهل خانه اش می نگرد و صدایشان را می شنود.

آنچه از مجموعه این روایات بدست می آید این است که روح مؤمن همانند پرنده ای آزاد است هرکجا که خواست پس از کسب اجازه می تواند برود، و هرجا خواست می تواند بنشیند و عیناً بسادگی حرکت یک پرنده اوج می گیرد. او ما را می شناسند ولی ما قادر به شناسائی او نیستیم و صدایش را نمی شنویم.

طبعاً اگر آدمی ارواح را بشناسد و صدایشان را بشنود، رغبت به هیچ عملی نمی یابد و زندگی او تعطیل می شود و البته حکمت امتحان خلایق و اعطاء ثواب و عقاب منتفی می شود. چه اینکه در آن صورت، ایمان به مبدأ و معاد ایمان به شهود خواهد بود نه غیب.

پی نوشت ها

[1] بحارالانوار، ج 6، ص 161.

[2] فروع كافى، ج 3، ص 230.

[3] فروع كافى، ج 3، ص 230.

[4] فروع كافى، ج 3، ص 230.

[5] فروع كافى، ج 3، ص 230.

[6] فروع كافى، ج 3، ص 231.

[7] فروع كافى، ج 3، ص 231.

[8] فروع كافى، ج 3، ص 230.

[9] فروع كافى، ج 3، ص 230.

از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید

آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان

برای عضویت در کانال سروش الکوثرفارسی کلیک کنید