تهران- الکوثر:   جنبیه یک نوع خنجر عربی است که در کشورهای یمن، عمان و جنوب عربستان سعودی به عنوان یک تزئین در کنار لباس محلی استفاده می‌شود. جنبیه در واقع یکی از صنایع دستی سنتی جزیره‌العرب بوده‌است.

یمنی ها فارغ از دین، نژاد و فرقه شان از این خنجر در مناسبت های مختلف و آیین هایشان استفاده می نمایند. قیمت هر یک از این خنجر ها متناسب با کیفت شان متفاوت است. بازارهای سنتی یمن شاهد حضور گسترده این ابزار آلات است که برخی تا پنج هزار دلار قیمت گذاری شده اند.

بر خلاف آن که این خنجر یک سلاح سرد است اما یمنی ها در بیشتر مواقع با افتخار آن را با خود حمل می نمایند.

جنبیه دارای دسته ای به نام راس الجنبیه است. شکل، کیفیت و نوع آن بخش مهمی از ارزش، تاریخ و اعتبار جنبیه و فردی که آن را پوشیده، نشان می دهد.  گران ترین و ارزشمندترین دسته جنبیه از شاخ کرگردن، زرافه و عاج فیل ساخته می شود. البته بازار جنبیه یمن نیز این روزها با ورود جنبیه های وارداتی چینی و قلابی، با مشکلات زیادی روبه رو شده است. جنبیه های چینی قیمتی بین 50 تا 100 دلار دارند.

به طور کلی مردم یمن بیش از هر ملت دیگری در منطقه به سنت های ملی خود وفادارند. پوشیدن جامه ملی هم توسط مردان و هم زنان به منزله ی فریضه ای رسمی و یا مقدس است. به ندرت می توان مردی یمنی را یافت که کت و شلوار بپوشد، لباس آنان متشکل از لباس محلی نزدیک به لباس عربی توام با یک شال، دستار و خنجر می باشد.

شیوه بستن دستار مردان یمنی با دیگر مردمان عرب متفاوت است و به نوعی برگرفته از شیوه دستار بستن عهد عباسیان است. خنجر بخشی جدایی ناپذیر از جامه یمنی ها است.

مردم یمن از اقوام سامی و عرب قحطانی هستند. و عرب قحطانی مادر و ریشه عربیت است که عرب ها را به آن منسوب می دارند. قبایل زیادی در یمن زندگی می کنند و به بزرگ قبیله شیخ می گویند و ممکن است قبایل متعددی تحت ریاست یک شیخ المشایخ باشد که تشکیل قبیله بزرگی را بدهد.

از مهمترین قبایل یمن دو قبیله بزرگ حاشد و بکیل است که قبایل دیگری را تحت فرمان خود دارند. جامعه یمن طایفه ای و قبیله ای است. اكثر مردم يمن را قبايل تشكيل می دهند و بنا به عقيده‌اي كه ريشه اسلامي دارد، مسلح می ‌باشند.

افسانه رایج درباره جنبیه

در میان مردم یمن هم داستان ها و افسانه های زیادی درباره جنبیه وجود دارد . به عنوان مثال درباره برخی جنبیه ها گفته می شود اگر از قلاف  خارج شود برنخواهد گشت مگر اینکه با خونی تماس داشته باشد یا حادثه قتلی را رقم بزند.

یا درباره برخی دیگر هم گفته می شود می تواند سم مار را از فرد مارگزیده خارج کند و پادزهر مار باشد. درباره برخی دیگر از جنبیه هم گفته می شود اگر بر روی زخمی گذاشته شوند مانع از ادامه خون ریزی می شوند.

 جنبیه علاوه بر یمن در کشور عمان نیز به عنوان وسیله ای برای زینت و بخشی از لباس مردان استفاده می شود. در عمان، این خنجر یکی از نمادهای کشور عمان است و در پرچم این کشور هم نقش بسته شده است.

درهمین زمینه بخوانید: چرا یمنی ها همه خنجر به کمر می بندند؟

رقص خنجر

رقص خنجر سنت رزمی رایج در یمن است. دو طرف خنجرهای خود را از غلاف بیرون می کشند و به سمت یکدیگر خیز بر می دارند، تظاهر به زدن ضربه می کند و به عقب بر می گردند. دقیقاً لحظه ای که گمان می کنید یکی از دو نفر خنجر را در قلب دیگری فرو خواهد کرد، ناگهان بازو در بازو لبخند می زنند و با چرخش دوباره آماده مبارزه می شوند. رقص خنجر در بیشتر مجالس شادی و آیین های عمومی یمن رایج است. 

ساختار اجتماعی یمن

ساختار جامعه یمن شدیداً قبیله ای است و به دلیل توسعه نیافتگی، همچنان تنها ساختار مستحکم اجتماعی در این کشور است. بستن خنجر و پوشش شال و دستار در کنار رقص شمشیر در مناطق شمالی یمن بیش از جنوب این کشور رایج است. ارتباط مناطق جنوبی با غرب و نفوذ طولانی مدت بریتانیا بر این مناطق موجب کاهش توجه به سنت ها در این مناطق نسبت به شمالی ها شده است. رهبران  انصارالله عمدتا شمالی بوده و به شیعیان زیدیه وابسته اند که بخش عمده ای از جمعیت یمن را به خود اختصاص داده اند.

زیدی ها تنها چهار امام شیعه (تا امام سجاد) را به عنوان امام قبول دارند.  خنجری که زیدی های یمن همواره بر پر شال یا کمربند خود دارند، اشاره به همین مفهوم اعتقادی دارد که امام باید همیشه شمشیر را از رو ببندد.

از صفحه گردشگری الکوثر فارسی دیدن کنید

اخبار یمن را اینجا پیگیری کنید