مهر خوبان

از فرد تا اجتماع: اهمیت تحلیل ساختارهای حرکت جامعه در نوشته‌های علامه طباطبایی ره

مباحث اجتماعی و تحلیل ابعاد مختلف هویت جمعی انسان، همواره از نقاط ثقل اندیشه دینی علامه طباطبایی به شمار آمده است. ذهن ساختارمند این اندیشمند برجسته موجب شده تا ایشان به طور ویژه به تبیین مبانی و ساختارهای بنیادین ایجاد و حرکت اجتماع انسانی بپردازد و این تحلیل‌ها جایگاه ویژه‌ای در تتبعات و نوشته‌های ایشان پیدا کند.

شنبه 17 آبان 1404 - 20:0:0

جامعه‌شناسی در سایه فلسفه: تفاوت بنیادین رویکرد «علم‌گرای» دورکیم و «تفسیرگرا»ی علامه ره

جامعه‌شناسی، تحت تأثیر مکاتب فلسفی، روش‌ها و اهداف متفاوتی را اتخاذ کرده است. در حالی که جامعه‌شناسی دورکیم بر اساس فلسفه اثبات‌گرای کنت، رفتارها را صرفاً به سطح واقعیات قابل مشاهده و تبیین علت و معلول تقلیل می‌دهد، رویکردی دیگر بر تفسیر معنای رفتارها تأکید دارد. در این میان، علامه طباطبایی با تکیه بر حکمت متعالیه، منابع معرفتی شهود و وحی را پذیرفته و از این منظر، نظریه‌های تفسیری متنوعی را مطرح ساخته که هر کدام به سطحی از واقعیت اشاره دارند.

شنبه 17 آبان 1404 - 19:30:0

استناد به مرجحات روایی و ادبی؛ معیار علامه طباطبایی ره برای ترجیح یک قرائت

در میان رویکردهای سه‌گانه مفسران در مواجهه با “اختلاف قرائات” (بسنده به قرائت رایج، اعتبار دادن به همه قرائت‌ها، یا نقد و گزینش)، علامه طباطبایی در تفسیر خود، رویکرد سوم را برگزید. ایشان با نگاهی نقادانه و با استناد به مرجحات قوی قرآنی، روایی و ادبی، به بررسی دقیق قرائت‌های موجود پرداخته و همواره یکی از آن‌ها را ترجیح داده است؛ روشی که او را از بسنده کردن صرف به قرائت حفص از عاصم متمایز می‌سازد.

شنبه 17 آبان 1404 - 19:0:0

استحاله درونی با فرزانگی؛ چگونه علامه طباطبایی پرسش‌های فلسفی شایگان را پاسخ داد؟

دکتر داریوش شایگان، اندیشمند برجسته، با اشاره به بهره‌مندی خود از چهار استاد بزرگ، بر جایگاه یگانه و والای علامه طباطبایی در قلب خود تأکید کرد. شایگان، ارادت خود را ناشی از عشق و تفاهمی عمیق دانسته و گشادگی و آمادگی علامه برای شنیدن و حساسیت او به جهان‌های دیگر را عاملی معرفی می‌کند که موجب “استحاله” درونی مخاطبانش می‌شد.

شنبه 17 آبان 1404 - 18:30:0

فراتر از منفعت‌طلبی: تبیین کارکرد عقل اجتماعی در نظریه اعتباریات علامه طباطبایی ره

مقاله‌ای تحلیلی با تمرکز بر اندیشه‌های علامه طباطبایی، به تبیین نقش حیاتی “عقل اجتماعی” و کارکرد بنیادین آن در تشکیل جوامع انسانی پرداخته است. این پژوهش نشان می‌دهد که نظریه “اعتباریات” و مفهوم “استخدام” توسط علامه، پایه‌های محکمی برای اصول اجتماعی ارائه می‌دهد که نه نسبی‌گراست و نه سکولار، بلکه ریشه در یک تبیین هستی‌شناسانه دارد.

شنبه 17 آبان 1404 - 18:0:0

معنای زندگی از منظر دو علامه: مقایسه دیدگاه طباطبایی و علامه جعفری درباره هدف آفرینش

رنج‌ها و پرسش‌های بنیادین انسان درباره معنای زندگی، همواره محوری‌ترین بحث‌های فلسفی بوده‌اند. در این میان، آرای دو اندیشمند بزرگ معاصر، علامه جعفری و علامه طباطبایی، به عنوان دو مسیر روشنگر برای درک هدف آفرینش و دستیابی به حیات معنادار مورد توجه قرار گرفته است؛ مسیری که یکی بر “خود حقیقی” و دیگری بر “توحید و آگاهی” تأکید ویژه‌ای دارد.

شنبه 17 آبان 1404 - 17:30:0

لیبرالیسم و فردگرایی؛ پیامدهای عقلانیت سکولار از منظر علامه طباطبایی ره

پژوهشی جدید بر آثار علامه محمدحسین طباطبایی (ره) ابعاد روشی و نظری غرب‌شناسی این متفکر معاصر را مورد بررسی قرار داده است. این تحقیق نشان می‌دهد که علامه طباطبایی، با درک عمیق از چالش‌های دنیای مدرن، رویکردی تطبیقی و اجتماعی را برای بازشناسی نسبت صحیح اسلام و غرب اتخاذ کرد؛ رویکردی که در نقد پیامدهای معرفتی و گرایشی تمدن غرب، به‌ویژه تمرکز بر مادیت و فردگرایی، اهمیت ویژه‌ای دارد.

شنبه 17 آبان 1404 - 17:0:0

پاسخ علامه طباطبایی به پرسش بنیادین فلسفه اجتماعی: علت گرایش انسان به زندگی جمعی چیست؟

لامه طباطبایی از متفکران بزرگ اسلامی است که با بیان نظریه اعتباریات تحول بزرگی در حوزه معرفت شناسی ایجاد کرد که بر حوزه های مختلف علوم انسانی به ویژه فلسفه اجتماعی تأثیر بسزایی گذاشت. ایشان با بحث درباره اعتباریات اجتماعی به بررسی مفاهیم و مقوله هایی پرداخته است که از جمله عناصر مطرح در حوزه فلسفه اجتماعی و بیانگر دیدگاهشان درباره مباحث اجتماعی است. از این رو، پرسش بنیادین پژوهش حاضر این است که با توجه به جایگاه اجتماع در نظریه اعتباریات علامه طباطبایی، نظر وی درباره منشأ حیات اجتماعی چیست؟ و علت زندگی اجتماعی انسان ها چیست؟

شنبه 17 آبان 1404 - 16:30:0

نظریه عدالت طباطبایی؛ راهی به سوی جامعه‌ای مبتنی بر عقلانیت عملی و فطرت اجتماعی

کتاب «نظریه عدالت اجتماعی علامه طباطبایی و مبانی آن» اثر مشترک سیدعلی اکبر هاشمی کرویی و حبیب‌الله بابایی، با هدف روشنگری دقیق در باب چیستی و چگونگی استخراج عدالت اجتماعی از منظومه فکری علامه طباطبایی، تدوین شده است. این اثر نشان می‌دهد که چگونه مبانی فلسفی علامه، به‌ویژه تئوری ادراکات اعتباری و حسن ذاتی عدالت مبتنی بر سعادت بشر، چارچوب منسجمی برای یک جامعه عادلانه فراهم می‌آورد.

پنج شنبه 15 آبان 1404 - 13:30:0

اصالت وجود به مثابه سنگ بنای هستی‌شناسی در اندیشه‌های علامه طباطبایی (ره)

بررسی چکیده مقالات دیدگاه فلسفی علامه طباطبایی نشان می‌دهد که مبحث محوری این مکتب، تثبیت یکی از اصول اساسی یعنی اصالت است که زیربنای تمام مباحث هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی ایشان را تشکیل می‌دهد.

پنج شنبه 15 آبان 1404 - 11:0:0